Von der Leyen prees de Europese aanpak van de pandemie. Meer dan 70 procent van de volwassen bevolking is volgens haar volledig gevaccineerd en de coronacertificaten vindt ze een succes. Ze pleit voor een versnelde vaccincampagne in de rest van de wereld, vooral in armere landen. Het dagelijks EU-bestuur stelt ook voor 50 miljard te steken in HERA, een nieuwe gezondheidsautoriteit die snel kan inspringen als er weer een pandemie zou uitbreken, en geneesmiddelen en vaccins helpt ontwikkelen.

De EU gaat tweemaal zoveel geld uittrekken om te voorkomen dat planten- en diersoorten verloren gaan, kondigde Von der Leyen aan. Dat moet volgens haar vooral de kwetsbaarste landen ten goede komen, die moeilijk zelf hun biodiversiteit kunnen beschermen. Die landen hebben ook meer hulp nodig om klimaatvriendelijker te worden, onderstreept de commissievoorzitter. De EU doet volgens haar haar deel en maakt bovendien de komende zes jaar 4 miljard extra vrij. Maar dat verwacht zij ook, met name, van de Verenigde Staten. En ook China moet eens uitleggen wat het wil doen voor het klimaat.

Over een andere voorname kopzorg van de commissie, de aantasting van de rechtsstaat in sommige lidstaten, sprak Von der Leyen opnieuw waarschuwende woorden. Brussel wil best met zorgenkinderen Polen en Hongarije praten, zoals de Duitse bondskanselier Merkel deze week nog eens bepleitte, maar dat moet dan wel wat opleveren. „Het begint altijd met dialoog, maar die is geen doel op zich.” Von der Leyen onderstreepte ook nog eens het belang van de vrijheid van journalisten om hun werk te doen, die bijvoorbeeld in Hongarije en Polen onder druk staat.

Geen woord werd gewijd aan het Verenigd Koninkrijk of de brexit, het vertrek van de Britten uit de EU. Ook de relatie met de Verenigde Staten kwam niet aan bod. De EU wil zich in de toekomst meer richten op de Indo-Pacific, de landen die grenzen aan de Indische en Stille Oceaan, net als de VS willen trouwens. Dat is een belangrijk strijdperk in het aangebroken „tijdperk van hyperrivaliteit” tussen landen als China en de VS, zegt Von der Leyen. De EU is wel goed maar niet gek: ze zal er de Europese waarden en belangen bewaken.

De EU kan pas militair wat voorstellen en minder op de Amerikanen leunen als de lidstaten daarvoor de politieke wil opbrengen, stelt de commissievoorzitter. Een speciale top over Europese defensie volgend jaar moet daarbij helpen.

Von der Leyen toonde zich teleurgesteld dat de lidstaten het maar niet eens kunnen worden over het asiel- en migratiebeleid in de EU. Dat speelt mensensmokkelaars in de kaart, maar ook ’”vijanden” van de unie. Zo noemde ze de acties van Belarus, waar het regime illegale migranten helpt de EU binnen te komen uit wraak tegen de sancties die de EU tegen het land heeft ingesteld, „een hybride aanval om Europa te destabiliseren”.

Het gaat economisch weer behoorlijk goed met de EU. Dit jaar al zullen negentien landen op pre-coronacrisisniveau zitten. De rest volgend jaar. De honderden miljarden uit het coronaherstelfonds die voor een groot deel worden gebruikt voor duurzame projecten en verdere digitalisering van de maatschappij zullen op de langetermijn voor meer welvaart zorgen, aldus Von der Leyen. Ze wil dat de lidstaten de handen ineen slaan om te zorgen dat de EU minder afhankelijk wordt van andere landen, en zelf meer halfgeleiders gaan produceren. Er komt een importverbod voor producten die met dwangarbeid zijn vervaardigd, kondigde ze aan.