Vervolgens zegt de politie: Wij gaan mensen aanwijzen die erop toezien dat de burgers hun toezichthoudende taak netjes uitvoeren. Wie snapt het nog? Toezicht op toezicht op toezicht.

Als hier niet een bedenkelijk kantje aan zat, zou men er nog wel de humor van kunnen inzien en denken: Zo hou je elkaar bezig. Dit is dus een moderne vorm van werkverschaffing waar je om kunt lachen. Maar daarvoor is het te serieus.

Uit deze gang van zaken spreekt namelijk wantrouwen jegens de politie. Die gaat kennelijk zover dat er een soort permanent toezicht nodig is op het doen en laten van de ordehandhavers. Dat ondergraaft het vertrouwen in overheid en rechtsstaat. Waarbij het merkwaardige is dat de overheid zelf –in de persoon van de burgemeester van Amsterdam– de suggestie heeft gedaan om dit burgertoezicht te introduceren.

Natuurlijk kan de politie fouten maken. Dat zal niemand betwisten. Het is daarom ook goed dat in een democratische rechtsstaat de mogelijkheid bestaat om klachten over het politieoptreden aanhangig te maken. Dat is een groot onderscheid met politiestaten, waar de macht van de ordehandhavers boven elke kritiek is verheven.

Het burgertoezicht op de politie van Amsterdam is georganiseerd en draagt een structureel karakter. Dat is iets anders dan het melden en aanpakken van incidentele fouten. Daar gaat het om kwesties waar de burger, vaak ongewild en niet gezocht, tegenaan loopt.

Geregeld wordt er door politici en opinieleiders een appel gedaan op burgers om betrokken te zijn op de samenleving. Dat is ook nodig in een maatschappij waar het individualisme is doorgeschoten. Maar de prangende vraag is of het burgertoezicht op de politie de goede vorm is van noodzakelijke burgerbetrokkenheid. Of is hier juist niet het omgekeerde het geval? Staan die burgerwachten er feitelijk niet alleen maar om te zien of de rechten van het individu voldoende gewaarborgd zijn?

Van iedere burger mag worden verwacht integer te participeren in de samenleving. Maar dat geldt zeker van politiemensen. Zij hebben zich daartoe ook verplicht door het afleggen van hun beroepseed. Dat is een extra waarborg dat ze hun werk naar eer en geweten zullen doen. Daar mag, daar moet de burger op kunnen vertrouwen. Wanneer dat wegvalt, naderen maatschappij en beschaving de rand van het ravijn en dreigt algehele wetteloosheid.