Elbert Verboom, Cubacoördinator van de stichting Spaanse Evangelische Zending (SEZ), heeft nauw contact met drie voorgangers die korte tijd hebben vastgezeten in een Cubaanse cel en ondertussen weer op vrije voeten zijn. Deze drie baptistenpredikanten waren bij demonstraties die zondag 11 juli spontaan ontstonden en waarvoor uiteindelijk honderden mensen gearresteerd werden. De demonstranten scandeerden leuzen tegen de communistische staat. De drie voorgangers namen echter niet actief deel aan het protest, stelt Verboom. „Zij hebben anderen ook niet anderen aangespoord mee te doen.”

Tegelijk ziet Verboom, die contact onderhoudt met zo’n 400 predikanten in het Zuid-Amerikaanse land, wel onvrede bij christenen over het regime. Een familielid van de baptistenvoorgangers appte hem: „We willen vrijheid en geen onderdrukking.” De pastores zijn doorgaans terughoudend met kritiek in Whatsappcontact, zegt de Cubacoördinator van SEZ. „Ze zijn bang dat ze gecontroleerd worden door de overheid. Tegen een van de vrijgelaten baptistenpredikanten, Yarian Sierra Madrigal, loopt nog een rechtszaak en hij staat onder huisarrest.”

Openlijker kritiek dan de drie baptistenvoorgangers geeft Jatniel Pérez, directeur van het William Carey Biblical Seminary, waaraan twee van de drie opgepakte baptistenvoorgangers verbonden zijn. Perez, die samenwerkt met de Trinitarian Bible Society, de Engelse evenknie van de Gereformeerde Bijbelstichting, laat zich op internet scherp uit over de regering. Verboom: „Hij schrijft op Facebook kritisch over de overheid en de arrestaties van de predikanten.” In een Facebookbericht van 25 juli roept hij op tot gebed voor de predikanten die vastzaten én voor vrijheid: „Stop niet met bidden en roepen tot God, totdat je volledige vrijheid hebt.”

Vasten

Jay Nordlinger, die afgelopen jaren veel Cubaanse dissidenten interviewde, schrijft deze week in National Review, een Amerikaans conservatief tijdschrift, dat christelijk geloof onvrede over het regime motiveert. „Ik kan niet nietsdoen”, liet een dissident hem weten, „ik ben een christen. Ik heb een geweten.” Een ander zei: „Ik ben toegewijd aan mijn land en aan Jezus Christus.” De Christian Liberation Movement (MCL), gesticht door rooms-katholieke dissidenten, riep na de protesten drie weken geleden landgenoten op om de communistische autoriteiten onder druk te blijven zetten voor vrije verkiezingen. Daarnaast vroeg de Methodistenkerk in Cuba de regering om meer persvrijheid. En op 7 juli vond er een landelijk en interkerkelijke dag van vasten en gebed plaats door Cubaanse christenen voor het land. Velen van hen legden volgens de nieuwssite Christianity Today een verband tussen het vasten en de protesten, vier dagen later.

Waar komt de onvrede vandaan? Verboom wijt die deels aan de snel verslechterende situatie in het land door Covid-19. „Het gebrek aan zorg voor zieke patiënten wordt steeds nijpender. Mensen overlijden omdat eenvoudige medische zorg ontbreekt. Doordat de grenzen gesloten zijn, is er nauwelijks toerisme en dus weinig inkomen. Het voorzien
in de eerste levensbehoeften is 
elke dag een strijd.”

Toch gaat achter de explosie van demonstraties vorige maand –na de revolutie van 1959 zijn er zulke heftige protesten niet meer geweest– een al lang sluimerend onbehagen schuil, ook bij christenen. Verboom: „Veel christenen wijzen het communisme af en verlangen naar democratie. Er is in Cuba geen vrijheid van meningsuiting. Juist die vrijheid is belangrijk voor kerken. Zij hebben die nodig om de Bijbelse normen en waarden te verkondigen.”

Lhbti-rechten

Een specifiek spanningspunt rond de vrijheid van meningsuiting voor conservatieve christenen in Cuba is de invoering van lhbti-rechten, aldus de Cubacoördinator van SEZ. Cuba kent al het recht op geslachtsoperaties en een jaarlijkse gaypride in de hoofdstad Havana. In mei dit jaar opende de Cubaanse overheid het huwelijk voor twee mensen van hetzelfde geslacht. Verboom: „De overheid wil een genderideologie opleggen. Zij verplicht scholen te onderwijzen dat alle seksuele identiteiten zijn toegestaan en niemand een ander daarin mag beperken. Kerken willen juist een Bijbels geluid hierover laten horen. De overheid kan de lhbti-rechten gebruiken om kerken die niet bij de overheid staan geregistreerd aan te pakken. Kerken die voor de revolutie zijn ontstaan zijn wel geregistreerd en worden daarin door de overheid gedoogd.”

Kerken in Cuba denken over het de straat opgaan tegen het regime verschillend, zegt Verboom. „Sommige roepen op tot zwijgen, en het niet openlijk uiten van je mening. Zij vinden dat je met protesteren jezelf in gevaar begeeft. Alleen het uiten van onvrede is namelijk al strafbaar. Andere kerken vinden juist wel dat je vrij bent je onvrede over het regime te uiten. Ze staan er positief tegenover zolang de protesten vreedzaam zijn. Ze weten dat die de enige manier zijn waarlangs er meer vrijheid kan komen.”

Verboom verwacht niet dat de protesten zullen leiden tot een sterkere repressie van kerken door de overheid. „Het gaat in Cuba om een politieke, algemene onderdrukking van het volk. Die is niet specifiek gericht tegen christenen.”