Nederland is een rijkgeschakeerde samenleving geworden, met een diversiteit aan meningen over soms moeilijk bespreekbare onderwerpen. Binnen de eigen groep kan een visie worden gevormd en verkondigd, maar in de confrontatie met mensen die totaal anders denken, is het niet altijd gemakkelijk om respectvol het gesprek te voeren. Hierdoor kan wederzijds onbegrip ontstaan, met kloven in de samenleving als gevolg.

Zo is de kloof tussen kerk en wereld door de jaren heen alsmaar groter geworden. Er kunnen genoeg voorbeelden genoemd worden waaruit blijkt dat mensen in de kerk en mensen in de wereld elkaar niet meer begrijpen. Een kernvraag van burgerschapsonderwijs is dan ook: hoe kan het onderwijs jongeren/studenten voorbereiden op het op vruchtbare wijze omgaan met de diversiteit en verschillen?

Eind juni werd een bijeenkomst gehouden van scholen van allerlei identitaire richtingen. Uit de verslaglegging in het RD (24-6) bleek dat de scholen het niet gemakkelijk vinden om hier praktisch inhoud aan te geven. Wel komt duidelijk naar voren dat ontmoetingen buiten de eigen ”bubbel” of sociale omgeving waardevol en leerzaam zijn. Het lijkt erop dat het identiteitsgebonden onderwijs meer en meer gaat inzien dat zulke ontmoetingen belangrijk zijn. Tegelijkertijd zijn er de nodige vragen bij te stellen. Welke invloed zou er van zo’n ontmoeting uitgaan? Hoe houden we de jongeren binnen de eigen kaders? Kaders bieden namelijk een mate van veiligheid en kunnen helpend zijn bij meningsvorming. Maar tegelijkertijd kunnen diezelfde kaders een hinderpaal zijn voor het organiseren van ontmoetingen met andersdenkenden.

Zorg voor iedereen

Binnen de zorg zijn er instellingen die zich richten op het verlenen van zorg aan ”eigen mensen”. Veel van deze instellingen zijn ontstaan in de tijd dat Nederland een verzuilde samenleving was. Daarnaast zijn er nogal wat christelijke zorginstellingen die werken vanuit een bepaalde identiteit maar tegelijkertijd open staan voor andersdenkenden. Het zijn deze instellingen die ervaring hebben met het omgaan met andersdenkenden, met behoud van de eigen identiteit. Zij zijn bekend met de confrontatie die ontstaat wanneer verschillende werelden elkaar ontmoeten. Hoe ga je dan op respectvolle wijze om met een persoon die in God noch gebod gelooft? Hoe kun je liefdevol aanwezig zijn in de wereld van de ander als die totaal andere waarden en normen hanteert en dienovereenkomstig leeft? Hoe kom je tot een echte ontmoeting met andersdenkenden wanneer je zelf drempels ervaart? Is er wel een ander of zijn we in wezen gelijk, ook al mogen we verschillend over de dingen denken? Met zulke vragen hebben de open identiteitsgebonden organisaties ervaring. Opvallend is dat het veelal organisaties zijn die in de tijd van toenemende secularisatie sterk gegroeid zijn. Initiatieven die klein zijn begonnen, zijn uitgegroeid tot volwaardige, erkende instellingen.

Samenwerking

Met de ervaring van dergelijke instellingen kunnen scholen in het bijzonder onderwijs, maar ook kerken en universiteiten, geholpen worden bij het realiseren van burgerschapsonderwijs. Ook kan die ervaring bijdragen aan de competentie van jongeren om op vruchtbare wijze te leren omgaan met diversiteit en verschillen. Op deze manier kunnen jongeren in een ”veilige” omgeving de ontmoeting aangaan met andersdenkenden. Daarbij moeten we niet alleen denken aan het voortgezet onderwijs, maar ook aan mbo, hbo en theologische opleidingen.

Zo kan samengewerkt worden bij het organiseren van ontmoetingen buiten de eigen sociale omgeving. Binnen Stichting Ontmoeting worden bijvoorbeeld op dit moment concrete plannen uitgewerkt om dit handen en voeten te geven. Om op deze manier een bijdrage te leveren aan burgerschapsonderwijs!

Gerard Stoop is directeur-bestuurder van Stichting Ontmoeting en toezichthouder van het Driestar-Wartburgcollege. Wim Everts is manager bedrijfsvoering bij Ontmoeting en verantwoordelijk voor het Vormingshuis.