Retoriek Wilders niet zonder gevaar
De Hoge Raad oordeelde dinsdag dat de uitspraak van het gerechtshof tegen PVV-voorman Geert Wilders over zijn Marokkanen-uitspraak in stand blijft. Volgens het gerechtshof maakte Wilders zich in 2014 schuldig aan groepsbelediging door zijn aanhang tijdens een verkiezingsbijeenkomst in Den Haag te vragen of ze „meer of minder Marokkanen” wilden. Nadat het publiek „minder, minder!” scandeerde, antwoordde Wilders: „Dan gaan we dat regelen.”
Wilders pakte in zijn reactie op de uitspraak stevig uit. Volgens hem is Nederland „corrupt” en de rechtsstaat „failliet.” Hij zal zich „niks” van de Hoge Raad aantrekken. De uitspraak is „een schandvlek” voor de Nederlandse rechtsstaat en er is sprake van „totale willekeur”, zo meent Wilders.
Toch is het goed dat de rechter Wilders op de vingers tikte. Het is niet normaal dat een politicus oproept om een groep burgers te verminderen op grond van hun etniciteit of afkomst. Dat is strijdig met de wet.
Wilders’ retoriek neemt steeds heftiger vormen aan. Vorige week noemde hij D66-leider Sigrid Kaag een „heks” nadat zij een oproep deed tot geduld en bereidheid om te luisteren voordat iemand gaat spreken. Dat is volgens haar essentieel voor de gezondheid van onze democratie.
Premier Rutte kreeg woensdag onderuit de zak na de aanslag op Peter R. de Vries. Volgens Wilders is de premier en VVD-voorman een „incompetente zwakkeling.”
Wilders dient zich te realiseren dat zijn retoriek niet alleen hemzelf, maar ook andere politici en burgers in gevaar kan brengen. Amerikaanse studies tonen aan dat na anti-moslimuitspraken van de toenmalige Amerikaanse president Trump, het aantal haatmisdrijven tegen moslims met een derde toenam. Iets vergelijkbaars deed zich voor toen Trump corona „het Chinese virus” noemde. Daardoor nam aantal anti-Aziatische haatincidenten toe.
Stevige retoriek leidt ook tot olievlekwerking. DENK-Kamerlid Azarkan noemde zijn SP-collega Marijnissen tijdens een debat over institutionaal racisme „een beschonken komkommer.” Zelfs premier Rutte maakte zich er af en toe schuldig aan: „Pleur op”, zei hij tegen Turken.
Woorden doen ertoe, zekers als leiders ze uitspreken. De oproep uit Psalm 34 „Houdt dan uw tong in toom. Dat zij nooit schand’lijk spreek’ of smaal’” heeft nog niets aan actualiteit verloren. Overigens niet alleen voor politici, maar ook voor (kerkgaande) burgers.
Herman Tjeenk Willink schreef enkele weken geleden in zijn eindrapport als verkenner: „De democratische rechtsorde is gebaseerd op vertrouwen en matiging. Het lijkt er echter op dat vertrouwen en matiging hebben plaatsgemaakt voor wantrouwen en escalatie.”
Meer vertrouwen en matiging zijn dus noodzakelijk om polarisatie in de politiek tegen te gaan. De Kamerleden gaan vrijdag met reces. Ze hebben dan stof en tijd tot nadenken.
