Uit de boekenkast: Schrijver Els Florijn leest graag egodocumenten

Tijdens het gesprek loopt Florijn (38) regelmatig naar de boekenkasten in de woonkamer. Speurend naar die ene titel die ze als voorbeeld wil gebruiken. De zoektocht is niet altijd succesvol. Terwijl ze achter de voorste rij boeken tuurt: „Volgens mij staat ’ie boven. Is het goed als ik even naar mijn kamer loop?” Dan, licht verontschuldigend: „Ik heb zo veel boeken dat ik niet altijd weet wat waar staat.” Florijn las als kind zo’n zeven boeken per week. Hoewel ze dat aantal niet meer haalt, leest ze gemiddeld nog steeds een boek per week. Tegenwoordig ook veel op een e-reader, want ja: die kasten raken vol. Het onderwerp maakt niet uit. „Ik lees op gevoel. Van mooie taal kan ik genieten, maar uiteindelijk gaat het me om het verhaal. Als dat boeiend is, ben ik tevreden.” ## 1\. J.B. Schuil: De Artapappa’s „Een van de mooiste kinderboeken die ik ooit heb gelezen. Het is geschreven rond 1920, maar ik lees het nog elk jaar voor aan groep 8 op de basisschool. Wel met wat aanpassingen hier en daar, want het taalgebruik is verouderd. Maar het blijft een hit in de klas. ”De Artapappa’s” gaat over twee Afrikaanse jongens die naar Nederland komen en hier op een kostschool belanden. Ze heten Bloemhof en Paul. Paul is grappig, dus als lezer vind je hem meteen geweldig. Hij moet een keer in het poëziealbum van een meisje schrijven waar hij verliefd op is, maar rijmen lukt maar niet. Uiteindelijk verzint hij iets als: „Zeg Bep, ik vind jou een schat. Ik wil, jij was mijn kat.” Hilarisch vinden de kinderen dat. Zijn vriend Bloemhof is een stuk stiller, dus hem vinden ze eerst saai. Maar Schuil laat je langzaam inzien dat Bloemhof eigenlijk veel meer diepgang heeft. Dat is zó knap gedaan. Het is jammer dat het boek nu niet meer zo bekend is, want er zit een mooie boodschap in. Je moet niet meteen afgaan op de eerste indruk, maar iemand echt leren kennen.” ## 2\. C. S. Lewis: Verdriet, dood en geloof „Dit boekje las ik in mijn studententijd en het heeft een diepe indruk op me gemaakt. Kijk, ik heb allemaal strepen en uitroeptekens in de tekst gezet. Ik las voor mijn studie wel meer boeken van Lewis, bijvoorbeeld ”Het probleem van het lijden”. Een prachtig en bewonderenswaardig boek, waar een enorme denkkracht achter zit. Maar in deze tekst zie je een heel andere Lewis. Hij schreef ”Verdriet, dood en geloof” aan het einde van zijn leven, na het overlijden van zijn vrouw. In dit boek heeft hij geen klinkende antwoorden meer op het probleem van het lijden, maar komt juist zijn worsteling naar voren. Je voelt als lezer zijn kwetsbaarheid. Hij stelt herkenbare vragen: Waarom is God in tijden van voorspoed als gebieder aanwezig en in tijden van tegenspoed niet als helper? Waar was Hij toen mijn vrouw overleed? Toen ik in een zwart gat terechtkwam? En uiteindelijk ervaart hij toch duidelijk de nabijheid van God. Prachtig. Ik ruil zijn hele oeuvre in voor dit boekje, omdat het zo oprecht en indringend is.” ## 3\. Esther Maria Magnis: Mintijteer „Opvallende titel, hè? Ik ga niet zeggen wat het betekent, want dat komt in het verhaal terug. ”Mintijteer” is het verslag van een vrouw die al op jonge leeftijd haar vader verliest, daarna haar broer, en die opschrijft wat het verlies voor haar betekent. Ze maakt zich als puber van God los en komt later weer bij het geloof terug. Al haar worstelingen op geloofsgebied schrijft ze op. Het is geen braaf boek, want ze durft grote vragen te stellen en ook heel boos te zijn. Er zijn mensen die het qua stijl een verschrikkelijk boek vinden, te pathetisch, maar voor mij heeft het boek een ziel. Ik voel wat ze wil zeggen. Haar worsteling is oprecht. Al pratend denk ik: dit is een terugkerend thema in de boeken die ik noem. Het zijn vaak oprechte egodocumenten.” ## 4\. Anton Coolen: Dorp aan de rivier „Dit boek gaat over een Friese dorpsdokter. Het komt uit 1930; ik houd wel van die oudere boeken. Coolen kan heerlijk beeldend beschrijven hoe de dokter helpt bij een bevalling en dat de baby zo snel komt dat hij niet eens de tijd heeft om de as van zijn sigaar af te tikken. Zo ging dat toen nog. Je gaat als lezer meeleven met de werkzaamheden van de dokter en ondertussen komen er allerlei illustere figuren uit het dorp voorbij. Ik vertelde mijn redacteur bij de uitgeverij heel enthousiast over dit boek. Wat later kreeg ik een appje: ik ben helemaal niet zo van boeken uit die tijd, maar hier heb ik echt een geweldige leeservaring bij gehad. Heerlijk om mensen van die leestips te geven.” ## 5\. Etty Hillesum: Het verstoorde leven „Als je het over dagboeken uit de Tweede Wereldoorlog hebt, denken de meeste mensen gelijk aan Anne Frank. Maar er is nog een ander dagboek uit die tijd; dat van Etty Hillesum. Zij was een intelligente vrouw uit een rijk Joods geslacht. Ze koos er zelf voor om niet onder te duiken en werd samen met haar familie opgepakt en op transport gezet naar een vernietigingskamp. Daar is ze ook overleden. In haar dagboek schrijft ze over de absurditeit van de Holocaust en over de vraag hoe ze tegen bepaalde machthebbers aan moet kijken, maar ze deelt ook haar diepste zielenroerselen. Ze heeft een subtiel scherpe manier van formuleren en spaart zichzelf daarbij niet. Het is een intiem inkijkje in iemands brein, zeker omdat de tekst in eerste instantie nooit bedoeld was om te publiceren. Het is pas in 1981 uitgegeven, tientallen jaren nadat ze in Auschwitz werd vermoord. Ik vind haar samen met Anne Frank toch wel een van de toonaangevende auteurs uit de Tweede Wereldoorlog.” ## 6\. Jean Pierre Rawie: Ten leste „Er moet echt een gedichtenbundel in dit lijstje. Ik lees graag gedichten en ik vind soms dat ze veel te weinig worden gelezen. Ik ben niet van de onduidelijke gedichten trouwens, waar je lang moet peinzen over de betekenis. In dat kader ben ik fan van Jean Pierre Rawie. Hij weet in een aantal zinnen het onzegbare te vatten, brengt een gevoel sterk over. Een goed gedicht doet dat. Neem het gedicht ”Sterfbed”. Mag ik dat voordragen? „Mijn vader sterft; als ik zijn hand vasthoud,/ voel ik de botten door zijn huid heen steken./ Ik zoek naar woorden, maar hij kan niet spreken / en is bij elke ademtocht benauwd./ Dus schud ik kussens en verschik de deken,/ waar hij met krachteloze hand in klauwt;/ ik blijf zijn kind, al word ik eeuwen oud,/ en blijf als kind voor eeuwig in gebreke./ Wij volgen één voor één hetzelfde pad,/ en worden met dezelfde maat gemeten;/ ik zie mijzelf nu bij zijn bed gezeten/ zoals hij bij zijn eigen vader zat:/ straks is hij weg, en heeft hij nooit geweten/ hoe machteloos ik hem heb liefgehad.” Zo mooi. Ik probeer de kinderen op school ook wat te vertellen over poëzie. Met het gedichtje ”Aardrijkskunde” van Ida Vos bijvoorbeeld. „Zij had een onvoldoende voor aardrijkskunde die laatste dag, maar wist een week later precies waar Treblinka lag. Héél even maar.” Soms snappen ze het eerst niet, en langzaam ontdekken ze de betekenis. Dat stukje realisatie over de kracht van een gedicht vind ik indrukwekkend.” ## 7\. Chaim Potok: Mijn naam is Asher Lev „Ik heb een beetje geaarzeld of ik deze titel zou noemen, want het boek is al best bekend. Maar dat doet niets af aan het feit dat het een geweldige roman is. ”Mijn naam is Asher Lev” gaat over een Joods jongetje dat opgroeit als kunstenaar in een orthodox-joodse gemeenschap. Als lezer volg je hem van jongs af aan. Hij moet zijn hele leven vechten tegen de opvattingen van zijn familie, die vinden dat kunst maar iets heidens is. Potok kan zo weergaloos knap beschrijven hoe hij ondanks die tegenstand uit zijn omgeving moet blijven schilderen, omdat het zijn innerlijke drang is. Het is een boek dat ik zelf had willen schrijven.” :::kader 1:::

Uit de boekenkast: Schrijver Els Florijn leest graag egodocumenten

Cultuur & boeken

RD.nl in uw mailbox?