Ze zijn zich wild geschrokken, de negen mannen en één vrouw van de Initiatiefgroep Regie op Ruimte. Onbedoeld circuleert hun „praatstuk” onder whatsappgroepen van boeren. Het gaat om een concept-notitie over mogelijke maatregelen om de stikstofproblematiek aan te pakken. Dat stuk is besproken met allerlei partijen, waaronder het ministerie van Landbouw en de boerenorganisaties LTO en Agractie.

De Initiatiefgroep telt bekende namen uit de wetenschap en de landbouw: naast Veerman onder meer voormalig voorzitter van zuivelcoöperatie FrieslandCampina Frans Keurentjes, de Wageningse biologe Louise Vet en econoom Krijn Poppe. In maart presenteerde de denktank een plan voor een integrale aanpak van de problemen op het gebied van ruimte, klimaat, natuur en landbouw. Zo’n 300 organisaties en personen hebben er hun handtekening onder gezet, van boerenorganisatie tot milieuclubs.

Lageweg zelf is oud-directeur van MVO Nederland, netwerk van duurzame ondernemers. Hij zegt dat Regie op Ruimte niet verantwoordelijk is voor het donderdag gepubliceerde advies van ‘stikstofprofessor’ Jan Willem Erisman en landschapsarchitect Berno Strootman. Die pleiten onder meer voor een inkrimping van de veehouderij in de Gelderse Vallei en het Groene Hart.

Lageweg: „We betreuren zeer de ontstane commotie en ook dat de boeren nu de straat weer op gaan. We begrijpen dat ze hun frustratie kwijt moeten. Maar de zaak waar het om gaat komt uiteindelijk weer als een boemerang bij de landbouw terug.”

Wat bedoelt u met die zaak?

„Er komt enorm veel op de landbouw af. Het gaat niet alleen om stikstof maar ook om waterkwaliteit, klimaat, fijnstof en landschap. Alles bij elkaar is het een groot monster dat de toekomst van de sector bedreigt. Wij vinden dat we dat monster in de bek moeten kijken, niet de kop in het zand steken of ervoor op de loop gaan.”

Wat wil Regie op Ruimte dan wel?

„Wij willen vooral positief naar boeren kijken, want zij doen al heel veel goede dingen. We willen de landbouw in bepaalde regio’s niet opruimen of boerderijen inruilen tegen Vinexwijken. Het is niet fair dat die indruk de afgelopen dagen is gewekt. Wij vinden juist dat het overheidsbeleid boeren perspectief moet bieden. Dat moet niet worden opgehangen aan stikstof alleen.”

U hebt wel op hoog niveau gesproken over de Gelderse Vallei, het Groene Hart en piekbelasters op de hoge zandgronden?

„Dat klopt, die gebieden zijn genoemd. Het is nu eenmaal zo dat er in de Gelderse Vallei en op het zand een grote stikstofuitstoot is, ondanks waardevolle projecten om die terug te dringen. Daar zul je wat aan moeten doen. Je kunt niet één totaaloplossing voor heel Nederland maken, een gebiedsgerichte aanpak is onontkoombaar. Toch willen we ook in zulke stikstofregio’s landbouw behouden.”

Hoe dan? Want u vindt dus wel degelijk dat daar boeren weg moeten.

„Wij willen boeren stimuleren om na te denken over de toekomst van hun bedrijf, niet alleen op de korte termijn maar –afhankelijk van hun leeftijd– over twintig, dertig of veertig jaar. Ik zie concreet drie mogelijkheden.

De eerste is aanpassing van het bedrijf, door bijvoorbeeld nevenactiviteiten te ontwikkelen of door om te schakelen naar biologisch boeren. Een tweede is vergroten van de waarde van producten en zo meer inkomen uit de markt halen. Zo ken ik boeren die hun melk verwerken tot kaas en die onder eigen label verkopen. Dat levert meer op dan melk leveren aan de zuivelcoöperatie. De derde mogelijkheid is verplaatsing van je bedrijf, met steun van de overheid, naar een regio waar nog wél grootschalige productie mogelijk is. Wij pleiten ervoor om daar een grondbank voor op te richten.”

Mensen die al generaties op dezelfde plek hun boerderij hebben, raakt het diep als u over hun hoofden heen zulke ideeën bespreekt. Beseft u dat?

„Dat doe ik zeker, en de vijf boeren in onze groep doen dat ook. Daarom juist willen we graag met die mensen in gesprek. Dat aanbod doe ik bij deze.”

Denkt u dat u met uw nuanceringen de boeren nog kunt weerhouden van actievoeren op 7 juli?

„Nee, dat denk ik niet. Wel vind ik het mijn plicht om hen te vertellen hoe wij erin staan. Het is jammer dat ons praatstuk is uitgelekt en voor zoveel beroering zorgt. Maar we hebben niets te verbergen. We hebben het vrijdag op de website van de Transitiecoalatie Voedsel gezet, met een toelichting erbij. Het risico dat het weer nieuwe reacties oplevert, nemen we maar op de koop toe.”

> transitiecoalitievoedsel.nl