De EU-landbouwsubsidies moeten meer gebruikt worden om duurzame landbouw aan te moedigen en meer ten goede komen aan kleine boeren, hebben onderhandelaars van de lidstaten en het Europees Parlement onder meer afgesproken. De landbouwministers van de EU-landen en het voltallige parlement moeten de principeovereenkomst nog goedkeuren.

De Europese inkomenssteun voor boeren wordt voorlopig voor minstens 20 en later 25 procent afhankelijk van hoe duurzaam zij te werk gaan. Lidstaten mogen zelf kiezen of ze met deze zogeheten eco-regelingen bijvoorbeeld biologische, precisie- of boslandbouw willen aanmoedigen. De nieuwe afspraken gelden van 2023 tot 2027, maar de landen krijgen wat tijd om de overgang te maken.

Het Europees Parlement drong er tevergeefs op aan voor de eco-regelingen 30 procent uit te trekken. Het parlement vond dat de landbouw met een kleiner percentage niet genoeg bijdraagt aan het terugdringen van de CO2-uitstoot en het beperken van de klimaatverandering, maar kreeg de EU-landen niet mee. Ook wordt de komende jaren een kleiner deel van de landbouwgrond braak gelaten dan de Europese Commissie en het parlement graag hadden gezien.

Kleinere boeren kunnen straks rekenen op een grotere portie van de subsidies. In landen als Frankrijk strijken grote landbouwbaronnen nu nog het leeuwendeel op. Maar ook op dit punt was het parlement liever verder gegaan. Er wordt verder strenger op toegezien dat landbouwpersoneel veilig kan werken, al geldt dat dan weer niet voor seizoensarbeiders uit het buitenland. Met andere EU-regels waaraan nog wordt gewerkt hoopt het parlement de landbouw later nog verder in groene richting te sturen.

„De onderhandelingen waren soms hard”, zeggen de onderhandelaars van het parlement. De inzet was hoog, omdat de landbouwsubsidies haast een derde van de EU-begroting uitmaken en vergroening van de landbouw belangrijk is voor het halen van de klimaatdoelen. Het overleg liep vorige week nog vlak voor de eindstreep spaak.

Het akkoord dat er nu ligt gaat echt iets veranderen, zegt Frans Timmermans, tweede man van de Europese Commissie en belast met het klimaat. Het landbouwbeleid wordt „groener en eerlijker. Het is niet volmaakt, maar toch een grote stap in de juiste richting”.

Dat is ook de teneur van de eerste reacties van Nederlandse Europarlementariërs. Volgens VVD’er Jan Huitema „stimuleert het akkoord groen ondernemerschap” en zijn CDA-collega Annie Schreijer-Pierik prijst de financiële zekerheid die het zou bieden voor het traditionele familiebedrijf en voor jonge boeren. SGP’er Bert-Jan Ruissen vindt het „ambitieus” maar tegelijkertijd „werkbaar” voor de boer.

De Europarlementariërs van GroenLinks noemen het vergelijk echter volstrekt ondermaats. Ze hebben al aangekondigd tegen te stemmen. Ook natuurorganisaties reageren ontgoocheld. Klimaatactivist Greta Thunberg en medestanders vroegen Timmermans tevergeefs de plannen in te trekken.