Uiterlijk begin juli moet een tijdelijke commissie in het leven worden geroepen die het onderzoeksvoorstel gaat opstellen voor de parlementaire enquête.

Het voorstel is om naast de fraudeaanpak en de rol van de politiek ook de dienstverlening van uitvoerders te onderzoeken, net als hun onderlinge informatie-uitwisseling. Het gaat om clubs als de Belastingdienst, het UWV, het Inlichtingenbureau, de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en het Centraal Justitieel Incassobureau. Mogelijk worden nog meer organisaties betrokken bij het onderzoek.

De enquête is dus breder dan alleen de toeslagenaffaire. Maar dat schandaal, als gevolg van een ontspoorde fraudeaanpak, heeft er wel voor gezorgd dat de Kamer meer wil weten over de omgang van de overheid met haar burgers, in het bijzonder zij die van fraude verdacht worden. De Kamer stemde begin dit jaar voor het instellen van zo’n parlementaire enquête. Het kabinet was toen net opgestapt wegens snoeiharde conclusies van een commissie die al eerder onderzoek deed naar het toeslagenschandaal.

De enquête (een uitgebreider en breder onderzoek) richt zich onder meer op omstreden ‘zwarte lijsten’, die bijvoorbeeld door de Belastingdienst werden bijgehouden. De enquêtecommissie wil „onder de motorkap” kijken hoe uitvoerders beleid omzetten naar de praktijk. Ook wordt onderzocht in hoeverre uitvoerders wetten overtraden, „waarbij onder meer wordt gekeken in hoeverre er sprake was van etnische profilering, het bijhouden van de dubbele nationaliteit, de rol van de toenemende digitalisering en het toepassen van algoritmes”.

De commissie die de enquête uiteindelijk gaat houden, moet voor de zomer van volgend jaar openbare verhoren houden. Daarbij worden betrokken politici en ambtenaren onder ede gehoord. Ook is denkbaar dat in het onderzoek van de enquêtecommissie bepaalde organisaties (zowel publieke als private partijen) naar voren komen die ook in het onderzoek betrokken kunnen worden.