Het experiment duurt drie jaar en moet volgens bedrijfsleider Gerard Hoekzema van proefboerderij ’t Kompas in Drenthe „fundamentele kennis praktisch toepasbaar maken.”

De smalle stroken maken het oogsten gecompliceerd, zegt Hoekzema. „Om de aardappelen binnen te halen moet je over de naastgelegen strook kunnen rijden. Het gewas dat daar staat moet je dus eerst binnen halen.”

Gerard Hoekzema van WUR-Open Teelten, een onderdeel van Wageningen University and Research, bekijkt het experiment met strokenteelt dat wordt uitgevoerd op proefboerderij ’t Kompas in het Drentse Valthermond pragmatisch. Hij zoekt praktische toepassingen voor de resultaten van fundamenteel onderzoek.

De teelt van acht verschillende akkerbouwgewassen in stroken van zes meter breed en 130 meter lang, naast elkaar is bedoeld om te onderzoeken wat bijvoorbeeld de teelt van late aardappels tussen grasklaver en zomergerst in betekent voor opbrengst, bemesting en bescherming tegen ziekten en plagen. Ook gaat het om de biodiversiteit, de kwaliteit van de bodem en de daaruit voortvloeiende teeltstrategieën.

Het idee is dat de afwisseling het insecten, vogels en kleine zoogdieren gemakkelijker maakt er te leven. Doordat de gewassen beurtelings worden geoogst, staat er altijd iets op het veld waar de diertjes terecht kunnen. Dat is beter voor de biodiversiteit die in het agrarisch gebied zwaar onder druk staat.

Het gaat niet alleen om de invloed van de biologisch geteelde gewassen op elkaar maar ook om een vergelijking ervan met de gebruikelijke monoculturen. Daarom zijn er van gerst gemengd met erwten, grasklaver en late aardappelen ook representatieve blokken ingezaaid met een breedte van 96 meter. Die worden op dezelfde manier bemest en machinaal van onkruid ontdaan als de stroken. Om secuur te werken wordt gebruik gemaakt van gps. „De behandeling en conditie van de grond moet hetzelfde zijn en uiteindelijk leiden tot een verschil in resultaat. Daar gaat het om!”

Stofwolken

Hoekzema wijst erop dat de bevindingen overal bruikbaar zijn. „We moeten niet te veel in hokjes denken. Kennis uit de biologische teelt kan gangbare teelten helpen en omgekeerd.” Strokenteelt zou bijvoorbeeld de verspreiding van aardappelziekte afremmen omdat er een andere gewassen staan tussen de ene strook aardappelen en de volgende. Hoekzema: „We zullen zien of dat hier zo werkt.”

Na een ritje over een zandpad achter het bedrijf waarbij stofwolken metershoog opstuiven laat Hoekzema zien hoe de gewassen erbij staan. „Kijk, somt hij op: gras-klaver, late aardappelen, zomergerst, cichorei, stamslabonen, vroege aardappelen, gerst met erwten en suikermais.” Er zijn vier van deze series naast elkaar, afgewisseld door monocultuur-blokken. De gewassen vormen een doorsnede van wat de Nederlandse akkerbouw produceert.

Van de cichorei is niet veel te zien. „Het loof hebben we gisteren samen met het onkruid afgebrand”, legt hij uit. De groeikracht van de cichoreiwortel is zo groot dat het verlies van het loof nauwelijks in opbrengst scheelt. Te veel onkruid ontneemt het gewas zonlicht en vocht. Cichorei wordt in de voedingsindustrie gebruikt als gezonde toevoeging, bijvoorbeeld aan brood en voedingsrepen.

Containerbegrip

Biodiversiteit –„nogal een containerbegrip”– is belangrijk, maar de proeven die worden gedaan zijn ook interessant om uit te vinden hoe insecten kunnen worden gestimuleerd om de boer te helpen. Midden in de zes meter brede rijen markeren gekleurde stokjes insectenvallen. Onderzoekers willen weten welke soorten zich thuis voelen in de verschillende gewassen en in welke aantallen ze voorkomen. „Een begroeide bodem kan schuilplaatsen bieden aan een spinnetje of een insect, al wil je er ook niet te veel van één soort hebben. Dan is geen sprake meer van biodiversiteit, maar van een plaag!”

Voor het begin van de proeven hebben insectenkenners nulmetingen, inventarisaties, gedaan van de populatie om te zien wat strokenteelt betekent voor insecten. „Tot nog toe zie ik overal lieveheersbeestjes en andere nuttige insecten. Ze moeten nog worden geteld, maar het gaat ook om de rijkdom aan soorten.”

De ene kant van de stroken lijkt een wat andere kleur te hebben dan de andere, een gevolg van het gebruik van machines waardoor de planten naar één kant overhellen. Net de vleug in fluweel, die vanuit een ander gezichtshoek een net wat andere kleur heeft.

Onkruiddruk

Hoekzema spreekt van „een hoge onkruiddruk” in de velden. „Je kunt zeggen dat de stroken vorig jaar met het weer van 2020 goed schoon te houden waren. Dit jaar is het allemaal weer anders vanwege het koude en veel nattere voorjaar.”

Hij wil absoluut geen overhaaste conclusies trekken: „Het kan zijn dat het verschil tussen de teeltmethoden pas over een langere tijd zichtbaar is of wordt beïnvloed door gewas dat er eerder werd verbouwd.”

Daarom zou hij het onderzoek dat vorig jaar begon liever langer laten duren dan de drie jaar die er voor zijn uitgetrokken. Elk seizoen verschuift de teelt een strook, zodat een gewas steeds op een andere plaats komt te staan.

De bodem in Valthermond bestaat uit dalgrond, afgegraven hoogveen, vermengd met zand. Op andere plaatsen in het land, met een andere bodem worden vergelijkbare experimenten gedaan om te zien of een strokenteelt op de ene bodem beter aanslaat dan op een andere. De proef duurt tot eind volgend jaar.