Het deelnemersveld voor de Iraanse presidentsverkiezingen is de afgelopen tijd in ijltempo geslonken. Meldden zich aanvankelijk ruim 500 kandidaten om een gooi naar het hoogste politieke ambt te doen, vrijdag prijken op het stembiljet nog slechts vier namen.

Dat heeft alles te maken met de strenge selectieprocedure van de zogenoemde Raad van Hoeders. Die ‘diskwalificeerde’ de afgelopen tijd bijna alle gegadigden. Slechts zeven kandidaten konden de toets van dit streng-islamitische college doorstaan. Deze week hielden nog eens drie het voor gezien.

Drie van de vier overgebleven kandidaten weten eigenlijk op voorhand dat ze geen kans maken de zege in de wacht te slepen. Aan hun nationale bekendheid kan het niet liggen: Mohsen Rezaei stond aan het hoofd van de Revolutionaire Garde, Amir-Hossein Hashemi is vicevoorzitter van het parlement en Abdolnaser Hemmati is bestuurder van de Iraanse Centrale Bank.

Ze komen echter stuk voor stuk niet in de buurt van Ebrahim Raisi. De 60-jarige opperrechter krijgt in de meeste peilingen ruim 70 procent van de stemmen toebedeeld. Zijn rivalen volgen met tientallen procenten achterstand. Zelfs Hemmati, die beloofde de zwaar geteisterde Iraanse economie uit het slop te halen, zal naar alle waarschijnlijkheid niet genoeg stemmen vergaren om de huidige president Hassan Rohani op te volgen. Die moet na twee termijnen het veld ruimen.

Opvolger

Dat heeft alles te maken met de wens van de machtige Iraanse geestelijkheid, met ayatollah Ali Khamenei aan het hoofd, die koste wat kost een hardliner als nieuwe president wil. Alle eigenschappen daarvoor zien zij in de persoon van Raisi verenigd.

Zo staat hij op vertrouwelijke voet met de geestelijkheid. Er gaan zelfs al langere tijd geruchten dat Raisi als mogelijke opvolger van de hoogbejaarde en zieke Khamenei wordt gezien. Als Raisi vrijdag wordt gekozen, zal de vervanging van de Opperste Leider hoe dan ook actueel worden tijdens zijn presidentschap. De opperrechter zal naar verwachting ook de politieke top van het land van alle hervormingsgezinde elementen ‘zuiveren’.

In het Westen geniet Raisi een zeer dubieuze reputatie. Hij maakte deel uit van een kleine groep geestelijken die in 1988 goedkeuring hechtte aan de executie van duizenden Iraanse politieke gevangenen. Voor zijn rol in die zaak stelde de Amerikaanse regering sancties tegen hem in. Ook Europa ontzegde Raisi de toegang, als onderdeel van de internationale strafmaatregelen tegen Iran wegens het omstreden atoomprogramma. Onder leiding van de opperrechter hadden ook de afgelopen jaren talloze terechtstellingen van dissidenten plaats.

Dat alles belooft weinig goeds, zowel voor Iran zelf als voor de verhoudingen met de internationale gemeenschap. De bevolking vreest voor een nieuwe golf van islamisering, zeker in de aanloop naar de mogelijke opvolging van Khamenei. Dat ontneemt vooral jongeren hun laatste hoop op hervormingen. Die waren zij toch al grotendeels verloren na het herhaaldelijk bloedig neerslaan van protesten door het regime. De verwachte opkomst van slechts 40 procent spreekt wat dat betreft boekdelen.

Vervolging

Voor christenen in Iran betekent de verkiezing van Raisi eveneens slecht nieuws. Release International, een organisatie die zich inzet voor vervolgde christenen, waarschuwde donderdag dat religieuze vervolging fors zal toenemen als er een hardline president in Teheran aan de macht komt.

Ook voor de internationale verhoudingen belooft de stembusgang weinig goeds. Israël heeft de uitspraken van de vorige extremistische Iraanse president Mahmud Ahmadinejad nog vers in het geheugen. Hij dreigde de Joodse staat van de kaart te vegen.

Van Raisi vallen ook weinig concessies te verwachten in de besprekingen over het Iraanse atoomprogramma. Juist om die reden probeerden internationale onderhandelaars nog voor de verkiezingen een nieuwe atoomdeal te sluiten. Tevergeefs.