Tranen van blijdschap biggelden begin deze maand over het gezicht van Joseph. Even daarvoor hoorde hij dat zijn zus en zwager, Shagufta Kausar en Shafqat Emmanuel, door de Pakistaanse rechter waren vrijgesproken van godslastering – en zo de doodstraf ontlopen. Na jaren in de dodencel te hebben gezeten, hoopt het christelijke echtpaar binnenkort vrij te komen.

Te midden van de blijdschap om de vrijlating blijft het aantal nieuwe blasfemiezaken in het islamitische land zich echter maar opstapelen. Alleen al in 2020 werden er tegen 200 mensen aanklachten geregistreerd, een recordaantal volgens de organisatie Center for Social Justice. Iets minder dan 10 van deze nieuwe beschuldigingen waren gericht tegen christenen. In de afgelopen decennia waren dat er in totaal meer dan 230.

Ondanks deze grote aantallen komt slechts een handjevol zaken in het nieuws. Grote bekendheid kreeg Asia Bibi. Deze Pakistaanse christin werd het boegbeeld van de strijd tegen blasfemie. Ook de zaak van het echtpaar Shafqat en Shagufta haalde internationaal het nieuws. Tientallen anderen blijven echter onbekend.

Beslissend

Dat de ene zaak wel publiciteit krijgt en de ander niet, heeft te maken met veel verschillende factoren, zegt Jan-Dirk van Nifterik. Volgens de directeur van Hulp Vervolgde Christenen (HVC) spelen onder andere hulporganisaties een belangrijke rol door zaken onder de aandacht te brengen. „Wij en anderen proberen bewustwording te creëren door de media en de politiek te voorzien van inhoudelijk juiste informatie. Als heel de wereld een zaak gaat volgen, kan Pakistan die niet meer voor zich uitschuiven.”

HVC zet zich al bijna vijftien jaar in voor Pakistaanse christenen die vanwege –vaak valse– beschuldigingen van godslastering achter de tralies verdwijnen. De organisatie richt zich momenteel op vier zaken met een „hoog risicoprofiel”, zegt Van Nifterik. Dat zijn processen met een bijzonder karakter die al bij een hogere rechtbank lopen. De organisatie voorziet de media van informatie, draagt zorg voor juridische kosten en vangt indien nodig familieleden op.

Ook de lobby door de familie van de verdachte en de betrokkenheid van een gerenommeerde advocaat kunnen de aandacht voor een proces goed doen. Dat de inmiddels bekende advocaat Saif-ul-Malook een zaak op zich neemt, geeft de aandacht voor een zaak een grote stimulans, aldus Van Nifterik. „Dan duiken internationale media en politci erop.”

Toch moet het pleit vooral worden beslecht in de rechtszaal. Van Nifterik: „Beslissend is de dossiervorming en het pleidooi in de rechtszaal. In de zaak van Shafqat en Shagufta heeft advocaat Saif-ul-Malook alle argumenten van de aanklagers finaal onderuit gehaald. Dat juridische pleidooi was beslissend. Maar om dit soort zaken op de agenda te krijgen, is internationale aandacht essentieel.”

Alarmbellen

Ook politieke bemoeienis dicht de HVC-directeur een belangrijke rol toe. Druk vanuit de Europese politiek bracht de zaak van Shafqat en Shagufta in een stroomversnelling, na jaren van uitgestelde zittingen. Op initiatief van Europarlementariër Peter van Dalen (ChristenUnie) nam het Europees Parlement eind april een resolutie aan om gunstige handelsbetrekkingen met Pakistan te herzien als de blasfemiewetgeving niet zou worden aangepakt.

„Toen de resolutie werd aangenomen, gingen in Pakistan alle alarmbellen af”, zegt Van Dalen, al jaren nauw betrokken op vervolgde christenen en andere minderheden in het land. „De Pakistaanse minister van Buitenlandse Zaken wilde onmiddellijk zijn verhaal komen doen.” Politieke drukmiddelen, zoals debatten, parlementaire vragen en resoluties zijn uitstekende middelen om zaken aan te kaarten, aldus de politicus.

Met zijn beperkte tijd en middelen kan de Europarlementariër niet alle zaken individueel onder de aandacht brengen. Jarenlang maakte hij zich sterk voor Asia Bibi. Vanuit het netwerk dat toen ontstond, is ook de zaak van Shafqat en Shagufta op zijn pad gekomen, zegt Van Dalen. In het Europees Parlement liet hij een grote foto van het echtpaar zien.

Onvermoeibaar

Dat sommige zaken niet in het nieuws zijn, betekent niet er geen werk wordt gemaakt van een vrijspraak, aldus de politicus. In de zaak Asia Bibi zette de gezant godsdienstvrijheid van de EU, Jan Figel, zich achter de schermen onvermoeibaar in voor haar vrijlating.

Soms kan publiciteit juist een averechts effect hebben, zegt de Europarlementariër. „Er zijn zaken die juist gebaat zijn bij zo min mogelijk publiciteit”, ziet ook Van Nifterik. Zijn organisatie probeert een proces in eerste instantie zo laagdrempelig mogelijk te houden. „Je probeert eerst in lagere gerechtshoven christenen vrijgesproken te krijgen. Pas als een zaak al jaren sleept, kan het nodig zijn om de druk wat op te voeren.”

Een keerzijde van meer media-aandacht is dat een proces een veel hoger risiconiveau krijgt. Het aantal extremisten dat een zaak in het vizier krijgt, groeit.