Het is premier Benjamin Netanyahu niet gelukt om een regering te vormen. Na twaalf jaar is er een regering zonder hem, een regering vol partijen die hem –en hem alleen– beu zijn. Dat nu linkse, centristische, rechtse partijen én een Arabische partij de handen ineenslaan om een nieuwe Israëlische regering te vormen, is niet anders dan historisch te noemen.

Israël zit al jaren in een diepe politieke impasse, die grotendeels draait om de positie van een persoon: Benjamin Netanyahu. De langstzittende premier van Israël is voor zijn aanhangers een groot staatsman die veiligheid bracht, maar voor zijn tegenstanders een corrupte machtspoliticus. Recent wist Netanyahu het zo bont te maken dat er nu een brede anti-Netanyahucoalitie is ontstaan.

Het is oppositieleider Yair Lapid dus gelukt. Hij wist van acht zeer verschillende partijen een grote coalitie te smeden. Dat zulke uiteenlopende partijen een akkoord aangaan, laat zien dat zij een nieuw hoofdstuk willen starten. Maar het ging niet gemakkelijk, de eisen waren zwaar en ze gingen tot het gaatje. Het huzarenstukje van Lapid: de deelname van het Arabisch-islamistische Ra’am. Het was dan ook een bizarre gewaarwording toen de Joodse staat moest wachten op toestemming van de Shura-raad van Ra’am, een adviesraad op islamitische leest geschoeid, om aan deze coalitie te kunnen deelnemen.

Miljoenen

Voor het eerst zal de nieuwe regering een Arabische partij in het kabinet opnemen. Verenigd nemen partijen van links tot rechts deel aan een regering van nationale eenheid. De deelnemende partijen zijn het er vooral over eens dat Netanyahu geen premier meer mag blijven. Verder zijn er nauwelijks standpunten die gedeeld worden door Meretz, Avoda, Yesh Atid, Blauw Wit, Yamina, Nieuwe Hoop, YIsraël Beitenu én Ra’am, de acht (!) coalitiepartners.

Zo wist Ra’am in ruil voor deelname aan de coalitie miljoenen te krijgen voor de verbetering van de economische en veiligheidssituatie van Israëlische Arabieren. De partij had de boodschap dat zij met iedereen –dus ook zionistische partijen!– zou samenwerken als daarmee de Israëlische Arabieren het beter zouden krijgen. De aanpak van Ra’am leverde hun vier zetels op.

De stijl van de conservatieve Mansour Abbas, de voorman van Ra’am, is opmerkelijk, omdat Arabische partijen in Israël liever niet samenwerken met de ”zionisten”. Abbas stond zelfs ook open voor samenwerking met Netanyahu, maar dat werd getorpedeerd door de uiterst rechtse Bezalel Smotrich. Nu Abbas’ handtekening staat onder de nieuwe coalitiedeal, kan men met recht spreken van een nieuw hoofdstuk in de Israëlische politiek.

Breuk

Terwijl de apartheidroepers net als de jongen die wolf riep uit de fabels van Aesopus blijven gillen en tieren, blijkt een groot deel van de Israëlische Arabieren pragmatischer. Ra’am schrijft geschiedenis door als eerste Arabische partij volledig deel te nemen aan een coalitie en krijgt daarvoor veel eisen ingewilligd. Enkele analisten noemden de deelname van Ra’am de „vijfde normalisatie.” Het is zeer te hopen dat het besluit van Ra’am de situatie tussen de bevolkingsgroepen in Israël ten goede komt, zeker nu die na de afgelopen weken onder druk staat. Abbas gaf eerder al aan dat hij de co-existentie en coöperatie tussen Joden en Arabieren onderschrijft, want hij was niet te spreken over de synagoge die tijdens rellen in Lod in vlammen opging.

Vooral vanuit het buitenland ligt Israël vaak onder kritiek. Zo wordt zij afgeschilderd als een kwaadaardige ethnostaat waarin de overheid alleen maar aan de Joodse inwoners denkt. Aangezien de Arabische inwoners nu door zowel Netanyahu als Lapid worden gezien als belangrijke politieke partners, stort die argumentatie als een kaartenhuis in elkaar. Natuurlijk is niet alles perfect in Israël, maar het nieuwe politieke gewicht van de Arabische Israëli’s is een duidelijke breuk in het politieke paradigma. Het was dan ook zeker historisch dat de Likoed in maart verkiezingsposters in het Arabisch liet ophangen in Arabisch-Israëlische dorpjes en steden, terwijl Netanyahu in 2015 nog waarschuwde voor „bussen vol Arabische stemmers.” Nog historischer is dat de seculiere Lapid en de rechts-nationalistische Bennett nu akkoord zijn gegaan met miljoeneninvesteringen in de zogeheten ”Arabische sector”.

Lef

De stap van Ra’am leidt dus een nieuw politiek hoofdstuk in voor Israël. Sowieso is deze coalitie uniek, er zitten namelijk zowel rechtse nationalisten als linkse feministen en zowel religieuzen als seculieren in. Maar de inclusie van Ra’am is de spreekwoordelijke kers op de taart, die laat namelijk heel goed zien dat er ruimte is voor coöperatie tussen Joden en Arabieren in Israël, ook op politiek vlak.

Sommige analisten verwachten dat de nieuwe coalitie geen lang leven beschoren is, door de ideologische breedte en de spanningen tussen de coalitiepartners. Maar ook als deze coalitie faalt, heeft zij laten zien dat er in Israël nog steeds politici (Joodse en Arabische) zijn die het lef hebben om over de eigen schaduw heen te stappen in het belang van de gehele bevolking.

De auteur is historicus en stafmedewerker bij Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI).