Erg opschieten doet de formatie niet; althans op het eerste gezicht. Woensdag was de dag van het eerste groepsgesprek. In één sessie sprak informateur Hamer met de fractieleiders van zowel VVD, D66 en CDA, als van PvdA, GroenLinks, SP en ChristenUnie. Na afloop waren de gespreksdeelnemers opvallend zwijgzaam. „Ze heeft onze ideeën verzameld over wat dan het herstel- en transitiebeleid heet”, vertelde SP-leider Marijnissen. Verder hadden ze onderling afgesproken „er maar een beetje stil over te zijn”, verklaarde VVD-voorman Rutte. Daar werd Nederland dus niet veel wijzer van.

Botsing

Wie de media volgt, krijgt bovendien nog andere signalen dat een nieuw kabinet niet een-twee-drie zal aantreden. Zo schreef de Telegraaf woensdag dat het tussen twee hoofdrolspelers in het proces, Rutte en Kaag, niet botert. De krant meldde een pittige confrontatie die vorige week in de ministerraad zou hebben plaatsgevonden over het conflict tussen Israël en de Palestijnen. Rutte zou de benadering van Kaag in deze kwestie eenzijdig pro-Palestijns hebben gevonden, wat tot een „buitengewoon felle” botsing zou hebben geleid.

Het conflict zou bovendien geen losstaand incident zijn, want „Rutte vindt Kaag hautain en Kaag vindt Rutte een opportunist”, vertelde een bewindspersoon anoniem aan de grootste krant van Nederland.

Vervanging

Toch zijn er tegelijk ontwikkelingen die de voortgang van de formatie misschien wél kunnen bespoedigen. Zo was het begin deze week opmerkelijk nieuws dat het bekende CDA-Kamerlid Omtzigt zich voor maar liefst vier maanden als parlementariër laat vervangen door een partijgenoot. Het herstel van de overwerkte politicus vergt meer tijd dan hij aanvankelijk dacht, zo luidt de verklaring.

Over wat deze tijdelijke vervanging voor de formatie betekent, kan slechts gespeculeerd worden. Een aannemelijke duiding is dat het voor Hoekstra nu iets gemakkelijker is geworden alsnog deel te gaan nemen aan officiële onderhandelingen. Nu de kritische Omtzigt tijdelijk geen deel uitmaakt van de fractie, is zijn instemming met de start van zulke besprekingen immers, althans formeel, niet meer noodzakelijk. Omgekeerd kan het voor Omtzigt prettig zijn om, als hij na vier maanden op het Haagse toneel terugkeert, minder gebonden te zijn aan inmiddels gemaakte afspraken.

Voortzetting

Ondertussen klinken er steeds meer geluiden dat voortzetting van de huidige coalitie niet alleen het makkelijkst maar ook het beste zou zijn. Zo zei oud-VVD-minister Schultz zondag in Buitenhof dat zij hier „heel erg voor” is, omdat het goed is als partijen kunnen afmaken waarmee ze begonnen. „Steeds nieuwe partijen leidt nou niet echt tot stabiliteit.” In WNL op Zondag verklaarde ook CDA-prominent Ruding dat de mogelijkheid van een coalitie met de ChristenUnie op tafel moet worden gehouden.