Vooral FVD bleek vruchtbaar in het voortbrengen van nieuwe loten aan de rechtse stam. Na een eerste uittocht uit de partij in juli 2019 (Otten en de zijnen), volgde in november 2020 een tweede (Nanninga, Eerdmans en anderen), en deze week een derde (Van Haga, Ephraïm en Smolders).

Bestaat rechts Nederland soms voornamelijk uit ruziezoekers? Wie dat als verklaring aanvoert voor de verbazingwekkende vermenigvuldiging van Forum, vergeet de constante in al deze conflicten: Thierry Baudet. Smolders, de vroegere chauffeur van Fortuyn, poneerde donderdag in het Brabants Dagblad een moeilijk te weerleggen stelling: het „solistische optreden” van de FVD-leider maakt samenwerking met hem onmogelijk. Behalve dan voor willoze jaknikkers.

Wellicht in een geforceerde poging om objectief te zijn en de pijn te verdelen over meerdere actoren, zochten diverse media en opiniemakers deze week een deel van de schuld bij Van Haga. Het verhaal luidde dat deze man primair een berekenend politicus is. Ooit uit de VVD-Kamerfractie gekieperd, besefte hij dat zijn overlevingskans in Den Haag zo goed als nihil was. Door aan te schurken tegen Baudet wist hij zich in de kijker te spelen, een plek op de FVD-kandidatenlijst te bemachtigen en met 241.000 voorkeurstemmen een eigen kiezersmandaat te realiseren. Dat verleidde hem er uiteindelijk toe om, met enkele kompanen, voor zichzelf te beginnen.

Anderen verbreedden deze analyse nog door te suggereren dat zo ongeveer heel FVD bestond of bestaat uit politieke kneusjes die parasiteren op het charisme van Baudet, met hem meeliften de Kamer, de Senaat of de Staten in, om zich daarna weer even gemakkelijk van hem los te maken.

Maar dat frame behoeft toch echt correctie. Want waarom zouden zich onder de volgers van Baudet niet ook vele oprecht bezorgde burgers bevinden (of bevonden hebben), die al lange tijd op zoek waren naar een redelijk, rechts-conservatief alternatief voor de vaak al te drieste en eenzijdige Wilders? Of voor de in hun ogen te christelijke en te kleine SGP? Het gaat hier om burgers en aankomende politici die er na kortere of langere tijd achter kwamen dat met de ronduit narcistische Forumleider onmogelijk langdurig kan worden samengewerkt. En die zwaar teleurgesteld vertrokken.

Interessant blijft vooral de vraag wat deze mensen nu zodanig verblindde dat zij de balsturigheid van de grote leider zó lang verdroegen. Dat zij zijn nukken en luimen zó lang voor lief namen, terwijl anderen –of hun eigen intuïtie– hun allang konden vertellen wat voor vlees zij met de pedante Baudet in de kuip hadden.

Misschien dit, wat ook Smolders deze week noemde: de hoop hem door wijze coaching te kunnen bijsturen en beteugelen. Wat een illusie bleek. En wat dan wéér de vraag oproept: hadden de Smoldersen van deze wereld, die vanuit hun conservatisme weinig verwachten van de veranderbaarheid van de menselijke natuur, dat dan niet kunnen voorzien?