Sommige beleidsmakers vrezen dat de verschuiving weg van fossiele brandstoffen naar duurzamere alternatieven nieuwe problemen met zich zal meebrengen. In tegenstelling tot olie, een relatief op veel plekken aanwezige grondstof, is de productie en verwerking van mineralen zoals lithium, kobalt en sommige zeldzame aardmetalen sterk geconcentreerd. De drie grootste producenten zijn goed voor meer dan driekwart van het wereldwijde aanbod.

In een rapport wijst het IEA erop dat landen gericht voorraden aan zouden moeten leggen. Die vormen volgens het agentschap een waardevolle buffer. Zeker omdat vooraanstaande industrielanden streven naar een betrouwbare aanvoer van metalen en mineralen die een cruciale rol zullen spelen in een koolstofarme wereld, aldus de energiewaakhond.

Het IEA werd in 1974 opgericht na de eerste wereldwijde oliecrisis. Leidende industrielanden, waaronder de Verenigde Staten, Japan en Duitsland, probeerden toen hun energiezekerheid te vergroten door voorraden aan te leggen. Die strategische oliereserves zijn verschillende keren gebruikt, onder meer tijdens de Golfoorlog in 1990-1991 en tijdens de Libische burgeroorlog in 2011.

Het agentschap heeft sindsdien zijn takenpakket uitgebreid en adviseert regeringen over energiebeleid en in toenemende mate over klimaatverandering. Nu dringt het IEA er bij regeringen op aan zich te wapenen tegen nieuwe aanvoerrisico’s. Dit omdat de wereld steeds afhankelijker wordt van een reeks kritieke mineralen die vaak slechts in een handvol landen op grote schaal worden geproduceerd.

China en Japan hebben strategische voorraden van cruciale metalen, maar westerse landen hebben dergelijke voorraden niet op grote schaal. China is ook sterk vertegenwoordigd in de verwerking van dergelijke metalen en produceert ongeveer 60 procent van ’s werelds zeldzame aardmetalen.

De VS houden een voorraadprogramma aan via het Defense Logistics Agency, maar er zijn weinig grootschalige aankopen geweest sinds de Koude Oorlog. Destijds werden metalen als kobalt voor het eerst van strategisch belang voor het gebruik in straalmotoren.

Nu speelt kobalt een cruciale rol in lithium-ionbatterijen met hoge capaciteit. Dit type wordt onder andere door autoproducent Tesla gebruikt. De door armoede en conflicten geteisterde Democratische Republiek Congo is goed voor meer dan 70 procent van de wereldvoorraad.

Het IEA pleit ook voor het stimuleren van hergebruik van grondstoffen. Ook moeten mijnbouwbedrijven worden aangemoedigd nieuwe voorzieningsbronnen te ontwikkelen.