Kerk en kerkhof van Wittewierum liggen op een wierde en zijn al van ver zichtbaar in het vlakke Groningse landschap. Een wandelpad leidt over de wierde, achter kerk en kerkhof langs. Het is er stil, afgezien van het gezang van vogels. De wierde is vooral groen, met opvallend veel fluitenkruid rond de graven.

Miriam van der Waart van het groenmanagement van de SOGK wil dat graag zo houden. „Het kerkhof is cultureel en archeologisch erfgoed, omdat hier Klooster Bloemhof gestaan heeft. Niet alleen het kerkhof moet blijven, maar ook het groen.”

De grafstenen en grafzerken dateren voor een groot gedeelte uit de negentiende eeuw. Met enige moeite is op een steen te lezen: ”Rustplaats van Jan Kruizenga, geboren te Ten Post, 18 oktober 1850, overleden 1910”. Ook Elisabeth Doff leefde in de negentiende eeuw, zo staat op een grafsteen vlakbij.

Het kerkhof oogt verwaarloosd. Sommige grafstenen staan scheef, dekstenen zijn overwoekerd met gras en ijzeren hekjes zijn verroest. „We willen dit wel opknappen, maar de graven zijn particulier eigendom”, zegt Van der Waart. Daar kunnen we niet zomaar aankomen. We zijn samen met het dorp en de gemeente Groningen bezig met een plan voor herstel van de graven, het pad en het toegangshek. Wanneer het lukt om daar financiële middelen voor te vinden, plaatsen we bordjes bij de graven met de vraag aan de eigenaars om zich te melden. Daarna kunnen we de graven opknappen.”

Het groen is al in ere hersteld. Van der Waart wijst naar een stuk of wat grote essenbomen midden op het kerkhof. „Vroeger stonden hier allemaal essen, maar door de essentaksterfte moesten bijna veertig bomen omgehakt worden. Alleen deze zijn blijven staan. Bij deze bomen is kroonverzorging uitgevoerd. In een aantal bomen zijn boomankers aangebracht. We hopen dat ze behouden blijven.”

De deskundige loopt naar het begin van het wandelpad en wijst op de jonge bomen die er zijn aangeplant. „Hier vooraan staan twee piramidale eiken. Die moeten een soort omlijsting gaan vormen bij de ingang. Aan de westkant zijn winterlindes, iepen en gewone esdoorns gepoot. Aan de oostkant staan zwarte elzen. Die bomenrij eindigt bij een stukje groen, waar meidoorns en gewone vogelkers zijn geplant.”

Bij het herplanten is er bewust voor gekozen om verschillende soorten bomen te kiezen. „Mocht er weer een boomziekte uitbreken, dan hoeven we niet weer alles te kappen. We hebben gezocht naar sterke soorten. Bovendien hebben we erop gelet dat er bomen en struiken bij zijn die vogels en insecten trekken, zoals de vlier en de meidoorn. Behoud van de biodiversiteit is een van de aandachtspunten.”

De in Wittewierum opgedane ervaringen worden inmiddels gebruikt op de overige zestig kerkhoven van de SOGK. Van der Waart: „Sinds vorig jaar hebben we een beleidsplan voor onze kerkhoven. Groen en biodiversiteit zijn belangrijke uitgangspunten, niet alleen voor de kerkhoven maar ook voor de omgeving van de kerken. Zo kwamen voor de gekapte essenbomen bij de Mariakerk van Oosterwijtwerd eik en zilverlinde terug. Er loopt een pilot om op een tiental kerkhoven biodiversiteit toe te gaan passen.”

Verder probeert de stichting ook in te spelen op de veranderingen in het klimaat. „De laatste droge zomers zijn slecht geweest voor de wierden; die droogden daardoor uit. We zoeken naar middelen om het water in de winter vast te houden voor de zomer.”

Van der Waart vindt het belangrijk dat kerken, kerkhoven en het bijbehorende groen zoveel mogelijk behouden blijven. „Ze vormen plaatsen van rust en bezinning. Daar moeten we zuinig op zijn. Misschien komt er een tijd dat we ze weer nodig hebben.”