De EU ontvangt ieder jaar een half miljoen migranten die geen recht op een verblijf in de EU hebben. Van hen maakt maar een derde de reis terug, en van hen doet dan weer nog geen derde dat uit vrije wil, zegt verantwoordelijk Eurocommissaris Ylva Johansson. Dat wil ze anders zien, want het gedwongen uitzetten van een migrant is moeilijk en kost al gauw zes keer zoveel.

Als de EU met minder onwelkome migranten blijft zitten, wordt het ook makkelijker nieuwkomers te verdelen over de lidstaten. De plannen voor zo’n verdeling zitten al jaren muurvast omdat Oost-Europese landen als Hongarije zich fel verzetten.

„Het is geen geheim dat de EU tot dusver nog weinig voor elkaar heeft gekregen met de terugkeer”, erkent Eurocommissaris Margaritis Schinas. Landen van herkomst, bijvoorbeeld in Noord-Afrika, werken nog te weinig mee aan de terugkeer van hun burgers. Dat wil de commissie veranderen door te dreigen met bijvoorbeeld strengere visaregels, maar ook door te helpen met de opvang, staat in haar dinsdag gepresenteerde terugkeerplannen.

Het dagelijks bestuur van de EU wil deze landen met geld en kennis assisteren om terugkeerders te helpen bij bijvoorbeeld het vinden van een baan. Dat is „een morele plicht” en moet ook voorkomen dat ze meteen weer rechtsomkeert maken naar Europa. Brussel wil verder ‘springplanklanden’ helpen migranten op doorreis naar de EU terug naar huis te geleiden.

Zolang er nog weinig schot zit in de medewerking van bijvoorbeeld Marokko kan de EU zelf al veel verbeteren, vindt de commissie. Zo moeten de regels voor en de begeleiding van vrijwillige terugkeerders beter op elkaar en op die in andere EU-landen aansluiten. Dat moet voorkomen dat zij in procedureel niemandsland belanden of uit het zicht verdwijnen.

De Europese grenswacht Frontex krijgt een grotere rol en gaat de lidstaten bijstaan. Ook komt er een ‘terugkeercoördinator’ die moet voorkomen dat landen en diensten langs elkaar heen werken, als het aan de commissie ligt.

Over Frontex zijn zorgen, omdat de grenswacht betrokken zou zijn bij het illegaal terugsturen van migranten door Griekenland naar Turkije. Maar Johansson en Schinas nemen het voor de dienst op. De laatste beklaagde zich over „goedkope Frontex-bashing”. Niet alles gaat er goed, maar de dienst is juist goed toegerust en de aangewezen instantie voor de nieuwe taak, stelt Johansson.