Hè? ”Verkenners” die de mogelijkheden van een nieuw kabinet in kaart moeten brengen – hoezo houden die zich bezig met de toekomst van een Kamerlid dat bewezen heeft het parlementaire werk grondig te kunnen doen? Waar kwam dat vandaan? Dit gaf onbedoeld wel een heel dubieus inzicht in het formatieproces.

Alle ogen richtten zich op de demissionaire premier Rutte. Die was zich van geen kwaad bewust. Gaf in eerste instantie aan dat hij zich niets herinnerde van dit gesprekspunt en dat de inmiddels teruggetreden verkenners zich niet in de Kamer hoefden te verantwoorden. Daar ging hij niet over en het debat met de verkenners kwam er toch.

De verdedigingslinie van Rutte en de verkenners was uiterst zwak. „Verkeerd herinnerd”, zei Rutte, „ik heb níet gelogen.” Ook de ”verkenners” konden er in hun aantekeningen niets over terugvinden, al stonden die zwart op wit… Dat zou natuurlijk kunnen, maar neemt hun verantwoordelijkheid voor deze ongepaste notitie uiteraard niet weg.

Zoiets kun je niet afdoen als een vervelend incident. Het is een teken van betonrot die ons politieke bestel aantast. Het raakt zowel de fundamenten van de verhouding tussen kabinet en Kamer als ook hun integriteit. Het debat was dan ook scherp en leidde tot een motie van wantrouwen én een motie van afkeuring.

De SGP heeft beide moties gesteund. Dat leverde heel veel positieve reacties op, maar er waren ook enkele kritische: „SGP stelt wel teleur inderdaad. Ik had verwacht dat
VdStaaij wel zijn hoofd koel zou houden, maar nee…”, twitterde bijvoorbeeld HoudAfstand, die meende dat de SGP zich had laten opjutten door een „anti-Rutte hetze”. Geenszins, want de ‘betonrot’ is veel ernstiger.

De verkiezingsuitslag is daar een treffend voorbeeld van. Natuurlijk zijn we blij met het zetelbehoud van de SGP, maar daarnaast zien we zetelwinst voor de VVD en tegelijk zetelverlies bij het CDA en SP. Die laatste partijen staan nu juist, door respectievelijk Omtzigt en Leijten, aan de basis van een vernietigend rapport over het toeslagenschandaal, waardoor het kabinet-Rutte III is afgetreden. Weliswaar kregen beide kandidaten veel voorkeurstemmen (Omtzigt ruim 3,5 keer zoveel als in 2017 en Leijten bijna 2,5 keer zoveel), maar als partij moesten ze allebei zetels inleveren.

Hoezo ”democratische rechtsstaat”? Een overheid koeioneert (sommige) burgers meedogenloos, maar de eerstvolgende verkiezingen leveren geen correctie op?! Dan faalt toch niet alleen de rechtsstaat maar ook de democratische correctie? Dat is toch een fundamentele crisis?

Die hoeft ons overigens niet te verbazen. Het overheidsbeleid is al decennialang gericht op individualisering. Zie bijvoorbeeld de schandalige fiscale behandeling van eenverdienersgezinnen. Het gevolg is erosie van de samenleving: ieder voor zich en wat maakt mij het uit als iemand anders onrechtvaardig wordt behandeld? Maar met zo’n principe bouw en onderhoud je geen samenleving.

Ik vrees dat we nog maar aan het begin van de chaos en verwarring staan, gezien de zetelwinst van D66 en van FVD, de opkomst van een keur aan belangengroepen en de invloed van allerlei zwaar gesubsidieerde lobbyorganisaties. Hoe laconiek doet men niet over de inperking van grondrechten om de coronacrisis te bestrijden. Dat families, zzp’ers en het midden- en kleinbedrijf daar onevenredig hard door getroffen worden, tja, het is niet anders. En hoe roekeloos wordt er niet met voedselzekerheid gespeeld. Boeren krijgen de schuld van allerlei problemen waar natuur en milieu mee kampen. Maar zelfs een fatsoenlijk meetsysteem ontbreekt. Dat lijkt ook niet gewenst, want ja, dan kun je de voedselproducenten niet meer als zondebok gebruiken… Helaas zou er veel meer te noemen zijn, want de politieke en bestuurlijke betonrot heeft al veel verder doorgevreten dan op het eerste gezicht lijkt.

De auteur is lid van de SGP-Tweede Kamerfractie.