In 2030 moet de CO2-emissie van Nederland volgens het klimaatakkoord uit 2019 met 49 procent verminderd zijn ten opzichte van 1990. Eind 2019 –nog voor de coronacrisis– had Nederland een reductie bereikt van 17 procent. Met andere woorden: afgelopen 30 jaar behaalden we een afname van 0,6 procent per jaar.

Om de reductiedoelstelling te halen, moeten de emissies tot 2030 vanaf nu echter 
3 procent per jaar dalen. Door de extra maatregelen uit het klimaatakkoord zal de reductiesnelheid mogelijk verdubbelen, zeg tot 1,2 procent per jaar. Maar 3 procent betekent een vervijfvoudiging van het huidige tempo, dat lijkt niet realistisch. Of helpt het coronavirus? Daarom de stelling: corona brengt klimaatdoelen binnen handbereik.

Voor

De uitbraak van het coronavirus, twee lockdowns en alle andere maatregelen leidden in 2020 tot een flinke CO2-besparing. Tegen alle voorspellingen in haalde Nederland zelfs het doel dat werd geëist na de gewonnen rechtszaak van stichting Urgenda: eind 2020 25 procent minder CO2 dan in 1990. Dat betekende dus meer dan 5 procent extra besparing in één jaar tijd! Met dit tempo is het CO2-doel van 2030 al in 2026 bereikt. Om een indruk te geven: we praten over een jaarlijkse Nederlandse uitstoot van 183 megaton, ofwel 183 miljard kilogram CO2 in 2019. Om maar eens een raar voorbeeld te geven: dit is meer dan het gewicht van alle Chinezen bij elkaar.

Het klimaatdoel van 2030 is dus niet onhaalbaar. De CO2-reductie in het coronajaar kwam tot stand door maatregelen die de overheid nam, en die Nederlanders samen opvolgden, hoe moeilijk dat soms ook was. Voorbeelden hiervan zijn het thuiswerken en de sterke afname van het vliegverkeer. Aangetoond is: een stap terugdoen kan, als men maar wil. Het is slechts zaak om dit vast te houden, in een ”nieuw normaal”.

Tegen

Of de CO2-reductie van 49 procent gehaald wordt, lijkt af te hangen van een structurele gedragsverandering. Het is echter waarschijnlijk dat de lagere CO2-emissie in 2020 van tijdelijke aard is. Zodra de coronamaatregelen worden afgeschaald, veert de economie terug en gaan we terug naar het oude normaal. Sterker nog: er is een inhaalslag te verwachten. NewScientist wijst daarop: de daling is van tijdelijke aard, en voor een groot deel veroorzaakt door de transportsector. Waarschijnlijk boeken Nederlanders straks massaal de uitgestelde vliegvakanties.

Er is nog een tweede reden om het enthousiasme rond de CO2-reductie te temperen. Als gevolg van alle leningen die het kabinet heeft afgesloten voor de broodnodige steunmaatregelen zal er op termijn mogelijk gekort worden op investeringen en subsidies voor duurzame energie. Daardoor is er meer fossiele energie nodig, waardoor de CO2-emissie niet snel genoeg zal dalen.

Dus

Concluderend: corona toont aan dat met een goed beargumenteerd en opgelegd beleid het mogelijk is ons gedrag te veranderen, een stap terug te doen en de CO2-uitstoot structureel te verminderen. Feit blijft immers dat er in één jaar tijd ruim 5 procent reductie is bereikt. En de overheid zet in op méér. Als voorbeeld dient de invoering van de CO2-heffing) voor grote industrie die op 1 januari 2021 is ingegaan. Deze maatregel geldt als een sterke financiële prikkel om de CO2-emissie van de industrie tussen 2021 en 2030 met ruim 30 procent te reduceren.

De coronapandemie leert dat een crisis aanzet tot actie. De kans bestaat dat de gevolgen van klimaatverandering de komende jaren meer voelbaar worden in Nederland en er ook op dit punt meer actie volgt. De geschiedenis leert: pas als er een acute noodsituatie optreedt, komen mensen écht in beweging. Dat is zo bij corona, maar dat was ook zo ten tijde van de watersnood. Het Deltaplan lag al sinds 1935 in de la van een impopulaire ingenieur van Rijkswaterstaat. Pas na de ramp van 1953 werd de hand aan de ploeg geslagen. Een les voor de aanpak van klimaatverandering.

De auteur is directeur van adviesbureau BlueTerra Energy Experts. Ook een stelling laten checken? Mail naar duurzaam@refdag.nl.