Uit de stukken blijkt dat ambtenaren al hadden gewaarschuwd dat de NOW-regeling sommige ondernemers onterecht zou benadelen. „Het UWV heeft het signaal afgegeven dat tot hoge (onverwachte) terugvorderingen en daarmee schrijnende gevallen zal leiden”, schrijven de ambtenaren in een intern stuk. „Schrijnende gevallen zijn in deze werkgevers die zonder eigen toedoen een sterk verminderde loonsom hebben door bijvoorbeeld pensionering of contractopzegging door werknemers.”

Dat ondernemers moeten terugbetalen heeft te maken met de opzet van de NOW-regeling. Die is bedoeld om mensen zoveel mogelijk aan het werk te houden. Om te bepalen of dat daadwerkelijk is gebeurd, kijkt het UWV naar hoeveel loon er per maand tijdens de lockdown is betaald. Dat bedrag wordt vergeleken met het loon van januari 2020. Voor iedere euro dat er minder loon is betaald, gaat er 90 cent van de steun af.

Het ministerie heeft voor januari 2020 als vergelijkingsmaand gekozen, omdat voor die maand (vlak voor de coronacrisis) alle salarisstroken waren opgemaakt toen de regelingen werden gemaakt. Zo wilde het ministerie fraude tegengaan, liet minister Koolmees aan de NOS weten.

Uit cijfers van het UWV blijkt dat tot nu toe ongeveer 5 procent van alle ondernemers die moeten terugbetalen bezwaar maakt. Ongeveer een vijfde van alle bezwaren wordt toegekend, het grootste deel dus niet. Minister Koolmees waarschuwde al vroeg dat maatwerk maar beperkt mogelijk zou zijn.

Toch bood hij in een Kamerbrief in december een kleine opening. „Indien een werkgever van mening is in principe recht te hebben op de NOW-subsidie kan bezwaar worden aangetekend. In dat geval kan nader worden bekeken of binnen de beperkte uitvoeringsmogelijkheden van de NOW-regeling en de bedoeling van de regeling maatwerk geleverd kan worden”, schreef hij daarin.

Branchevereniging INretail zegt daar in de praktijk weinig van te merken. „Het is enorm triest dat er voor uitzonderingsgevallen geen maatwerk geboden wordt”, zei een woordvoerder.