Aan boeken over dementie bestaat geen gebrek. Datzelfde geldt voor ervaringsverhalen van mantelzorgers van mensen met deze hersenziekte. Verwonderlijk is dit niet, vanwege de verandering van de persoonlijkheid en het gedrag van de naaste. Terecht onderstreept specialist ouderengeneeskunde dr. Alfred Teeuw in het voorwoord van ”Vreugde voor verdriet” het belang van het delen van persoonlijke verhalen. Herkenning door lezers wordt mede bepaald door de actualiteit van vandaag.

Nadat bij haar inwonende moeder in 2014 dementie is vastgesteld, belandt Stam in een achtbaan van wisselende emoties. Het betreft een rouwproces dat gekenmerkt wordt door verdriet, gemis, aanvaarding, een zich onbegrepen voelen door de omgeving en het feit dat de rollen worden omgedraaid: de auteur gaat voor haar moeder zorgen.

Eerder nam Stam het initiatief tot ”Blijf niet te lang weg”. Aan dit in 2019 uitgekomen boek over dementie en (mantel)zorg leverde ze zelf een belangrijke bijdrage.

Wat haar nieuwste boek onderscheidt van veel soortgelijke uitgaven is het vertrekpunt: Stams vreugde en geloof in God. Die vreugde houdt stand in tijden van rouw en verdriet, van fysieke en mentale vermoeidheid. Juist op de plek van het lijden kunnen we Christus ontmoeten, schrijft Stam. Om in het rouwproces God niets te verwijten en tot geestelijke groei te komen, kunnen we veel leren van Job in zijn lijden.

Sluipmoordenaar

Dementie is een sluipmoordenaar. Stams moeder verandert van een doortastende vrouw in iemand die het initiatief steeds meer uit handen geeft. Waarbij ze haar dementie overigens goed weet te verbergen. De auteur signaleert dat ze in deze tijd vooral op de veranderingen bij haar moeder is gericht en niet op de emoties die deze bij haarzelf oproepen. Het meest treft haar het verdwijnen van de betrokkenheid die haar moeder eerder toonde.

In 2015 verhuist Stams moeder noodgedwongen naar een zorgcentrum. De auteur ervaart dit als een zwarte dag in haar leven en voelt zich een verrader. Verstand en gevoel strijden met elkaar. Soms staart het verdriet haar recht in de ogen en wordt ze er bijna door overspoeld. Ze zit in een pijnlijk proces van het zoeken naar een evenwicht tussen het vertrouwde verleden en de onbekende toekomst. Loslaten is letterlijk de zorg uit handen geven aan God en zorgverleners. En leren accepteren dat je niet op alle levensvragen antwoord krijgt.

De auteur gaat tijdens het rouwproces door een geestelijke woestijn. De Bijbel krijgt in die tijd meer betekenis voor haar.

Het is origineel hoe Stam haar ervaringen verbindt met die van bewoners van Schokland, het voormalige eiland dat ze drie keer bezocht tijdens het schrijfproces. Ook deze mensen hebben in voorbije eeuwen de nodige stormen doorstaan.

Herinneringsboek

Deel 2 bevat zeven korte verhalen van mensen die rouw(d)en om een geliefde met dementie. Daarbij valt op hoe verschillend hun ervaringen zijn. De geïnterviewden geven de nodige tips, zoals: „Neem initiatief en probeer je eigen leven te hebben”, „Maak een herinneringsboek” en „Praat over je emoties met zorgmedewerkers.”

Dit boek kan eraan bijdragen dat naasten van mensen vaker een luisterend oor vinden en de spreekwoordelijke arm om de schouder ervaren om weer verder te kunnen.

Boekgegevens

Vreugde voor verdriet, Ira Stam; uitg. Scholten Uitgeverij; 135 blz.; € 14,95