De spanning neemt toe. Het aftellen naar woensdag 17 maart, de dag van de Tweede Kamerverkiezingen, is begonnen. De „hete campagne”, de laatste twee weken, draait op volle toeren.

Politici zijn aan handen en voeten gebonden. Van links tot rechts. Geen flyeracties op de markt, geen bijeenkomsten in volle –of halfvolle– zaaltjes. Corona eist z’n tol. Afstand houden, minimaal bezoek, is het devies.

Alleen Forum voor Democratie (FVD) negeert –bewust– coronamaatregelen om provocerend de publiciteit te halen. FVD’ers schudden massaal handen. Thierry Baudet verstrekt desgewenst een knuffel. Kosteloos.

Schandalig

De ChristenUnie laakt het optreden van Forum. „Ik vind deze aanpak kwalijk”, zegt CU-campagneleider Nico Drost. „De boodschap trouwens ook.” Forum schroomt niet posters over andere partijen heen te plakken. „Schandalig. Onbeschoft. Je kunt je afvragen hoe open de fractie straks staat voor samenwerking in de Kamer.”

De CU hamert bij alle activiteiten op strikte naleving van de coronamaatregelen. „Ook niet de grens opzoeken. Politici hebben een voorbeeldfunctie.”

Zo vlak voor de verkiezingen maken de kandidaat-Kamerleden van elke partij overuren. „Topdrukte”, beaamt SGP-campagneleider André Flach, SGP-CU-wethouder in Hendrik-Ido-Ambacht. De SGP zet een twintigkoppig campagneteam in.

Geraniums

De CU brengt dik dertig campagnemedewerkers op de mat, onder leiding van campagneleider Nico Drost, zelfstandig ondernemer en CU-fractievoorzitter in Rhenen. Voor beide campagneleiders staat er veel op het spel. Drost staat nummer acht op de CU-kandidatenlijst, Flach staat nummer vier op de SGP-lijst. „Voor mij zijn deze verkiezingen extra spannend”, zegt Flach. „Maar ik ben daar niet dagelijks mee bezig.”

Ondanks alle coronabeperkingen blijven CU en SGP niet helemaal achter de geraniums zitten. De CU organiseert op drie zaterdagen fysieke activiteiten. Een „regiorace” bijvoorbeeld. „Honderd partijafdelingen hebben daarbij vanuit het hele land duurzame initiatieven op een duurzame manier naar het partijbureau in Amersfoort gebracht. Op de fiets, met een solarboot of via een polsstok.”

De SGP legt werkbezoeken af met een „regiotoer” in tien partijbolwerken. „In Urk staat de visserij centraal, in Dordrecht de woningbouw, in Molenlanden de boeren”, somt SGP-campagneleider Flach op. ’s Avonds snort een livestream vanuit een nagenoeg leeg zaaltje.

Opmerkelijk, beide christelijke partijen sjouwen in campagnetijd met taarten. Kamerlid Chris Stoffer reisde vorige week met een chocoladetaart onder de arm naar Borssele om het SGP-pleidooi voor een nieuwe Thoriumcentrale te onderstrepen. „Een vrolijke manier om onze boodschap te brengen”, legt Flach uit. Vier jaar geleden overhandigde Kamerlid Elbert Dijkgraaf een taart aan de bivakmutsen van de Dienst Speciale Interventies (DSI).

De CU zet perentaarten in. De partij heeft tijdens een actiezaterdag een oproep gedaan zoveel mogelijk zelfgebakken perentaarten te overhandigen aan mensen die het moeilijk hebben in crisistijd. „Een klein gebaar”, zegt Drost. Taart werkt echter niet overal. „Brabanders willen worstenbroodjes.”

Roodgloeiend

Politieke partijen zoeken in de coronacrisis hun heil vooral in digitale activiteiten. Livestream hier, livestream daar. De kassa’s van KPN, Ziggo en T-Mobile staan roodgloeiend.

De SGP heeft een heuse omroepstudio opgetuigd om tijdens lockdown contact te houden met de kiezer. Elke vrijdagavond uitzending. Mét beelden van een aangeklede Eend in partijkleuren.

Opvallend. Amper twee decennia geleden liep de partij nog met een grote boog om tv-studio’s en massamedia heen. „De stap is minder groot dan het lijkt”, legt Flach uit. „Onze achterban is in coronatijd gewend geraakt aan livestreams.” Bovendien hebben de uitzendingen volgens hem een „herkenbaar” SGP-jasje. Mét meditatie.

Kijkcijfers

De kijkcijfers van de SGP-talkshows schommelen gemiddeld rond de 15.000. Met als uitschieter de Kerstspecial van Kees van der Staaij en first-lady Marlies die 85.000 bezoekers scoorde.

De SGP streeft daarmee alle andere partijen voorbij qua kijkcijfers. Alleen Forum scoort beter. De CU kijkt een tikje jaloers naar het succes van de SGP-uitzendingen. „De SGP-achterban die geen tv mag kijken, mag dit wel”, zegt CU’er Drost zuinig.

De CU gooit andere wapens in de strijd. De partij weet „tienduizenden” kiezers te bereiken met een digitale ”zeven redenen-test”. Zeven stellingen over zeven CU-standpunten. Zó algemeen geformuleerd dat elke weldenkende Nederlander het ermee eens is.

„Klopt”, zegt Drost lachend. „De test is niet objectief, hij is wel wat partijdig.” Het is een laagdrempelige manier om „met een knipoog” contact te leggen met de kiezer, legt de campagneleider uit. „Bijvoorbeeld voor iemand die vlak voor de verkiezingen nog even op de CU-site kijkt.”

De coronabeperkingen zijn niet alleen maar kommer en kwel. „Voorheen bereikten we met een debatavond veertig, vijftig mensen, nu met een digitale variant ineens een paar duizend.” Klopt, zegt Flach. „We bereiken nu mensen die we anders nooit bereiken.”

Toch is campagnevoeren in coronatijd knap lastig, stellen beide campagneleiders. Ook voor SGP is het –ondanks dik honderd jaar ervaring– flink schakelen. „Corona beperkt ons in onze mogelijkheden. Achter de schermen is het drukker.”

„Normaal gesproken pakken we zo onze draaiboeken uit de kast”, vertelt Flach. „Nu is alles anders. Online moet alles kloppen, alles moet precies op tijd.” Bij online campagne-activiteiten is het lastig te peilen wie wordt bereikt. „Het is anoniemer.”

Het is ook veel moeilijker om in een luisterstand te staan, legt Drost uit. „Als partij wil je niet alleen maar je boodschap zenden, maar je wilt ook ontvangen. Luisteren is veel waardevoller dan al dat zenden.”

”War room”

De CU doet het dit jaar zonder ”war room”, een commandoruimte op het partijbureau in de strijd om de kiezer. De partij heeft wel een studio gebouwd om contact te houden met alle campagnemedewerkers in het land.

Corona maakt fysiek overleg met het campagneteam ongeveer onmogelijk. „Normaal spreek je iemand bij de koffieautomaat en maak je even drie afspraken”, zegt Drost. „Nu moet je eerst een meeting plannen.”

Lastig is verder dat de kiezer in coronatijd helemaal niet zit te wachten op politieke boodschappen, zo is de ervaring van Drost. „Alle praatjes met mensen die ik ontmoet gaan over corona.”

De CU probeert kiezers duidelijk te maken dat ná de coronacrisis de grote thema’s als klimaat en sociale rechtvaardigheid weer onverminderd op de agenda staan. „Het is echt een zoektocht om de campagne niet alleen over corona te laten gaan.” Christelijke politici hebben het daarbij makkelijker. „Wij weten wat onze boodschap is, uit welke Bron die komt.”

Helemaal vlekkeloos verloopt de SGP-campagne niet. In advertenties in Terdege en de GezinsGids roept de partij kiezers op om 17, 18 en 19 maart naar de stembus te gaan. In werkelijkheid zijn de stembureau’s open op 15, 16 en 17 maart.

„Zo’n blunder wil je in verkiezingstijd niet begaan”, zegt CU’er Drost fijntjes. Stress? Vermoeidheid? „Een foutje, bedrijfsblindheid. Niet door stress”, verklaart SGP’er Flach vergoelijkend. Kan gebeuren. „Ik denk dat heel wat mensen erom gegrinnikt hebben.”

Spanning

De spanning stijgt, 17 maart nadert. Corona houdt onze kiezers niet thuis, verwachten beide partijen. „De SGP heeft de trouwste achterban”, weet Flach. „De CU-achterban is altijd flexibeler in partijkeus”, geeft Drost aan. Beiden benadrukken dat stemmen „veilig” kan.

SGP is „dankbaar” met drie zetels en „blij” met vier zetels. De CU is „heel blij” met zes zetels, zeven zou „fantastisch” zijn. „We hopen 18 maart een mooie taart te kunnen aansnijden”, zegt Flach. Drost kijkt ernaar uit om op de verkiezingsavond te kunnen „juichen” over de uitslag. „Eh… ingetogen juichen.”