Het onderwerp van studie was de leer van de wedergeboorte, zoals verwoord door Herman Bavinck 1854-1921). De sprekende titel van het proefschrift: ”Een ondoordringbaar mysterie”. Daartoe uitgenodigd door een van zijn opponenten werkte hij daarna zijn dissertatie om naar een boek bestemd voor de gemeente. In de Artios-reeks verscheen ”Een nieuwe geboorte. Actuele bezinning op de wedergeboorte”.

Ds. Goedvree promoveerde op het thema van de wedergeboorte in het jaar dat kerkelijk Nederland stilstond bij 400 jaar Dordtse synode en Dordtse Leerregels. Meer dan in onze andere belijdenisgeschriften komt de wedergeboorte hierin uitvoerig aan de orde. Te denken valt aan de prachtige omschrijving: „Het is een gans bovennatuurlijke, een zeer krachtige en tegelijk zeer zoete, wonderbare, verborgene en onuitsprekelijke werking, dewelke (…) niet minder noch geringer is dan de schepping of de opwekking der doden.”

Eerder in dezelfde paragraaf lezen we dat God deze „zonder ons in ons” werkt. Het was trouwens de Heere Jezus Zelf Die heeft gezegd dat we, om deel te hebben aan Zijn genade, opnieuw geboren moeten worden. Het geeft het grote belang van dit thema aan.

Jongeren

Het is dan ook een mooi initiatief om over dit specifieke onderwerp een Schriftuurlijk-praktische handreiking aan de gemeente te doen. Het is ook mijn eigen ervaring dat rond wedergeboorte en geloof (gelukkig!) nog veel pastorale en geestelijke vragen leven. Met name bij jongeren…

Helder

De opzet van het boek is helder. Na een inleidend hoofdstuk volgen de Bijbelse gegevens, zowel uit Oude als Nieuwe Testament. Aandacht is er voor het gebed om het reine hart (Psalm 51), de profetie van de levendmaking (Ezechiël 37) en Gods weg met Israël. Uitvoerig staat de schrijver natuurlijk stil bij het nachtelijke gesprek met Nicodemus (Joh. 3), maar ook de lessen van Paulus en de andere apostelen krijgen aandacht.

Of de tweeslag ”water en Geest” (Joh. 3:5) de duiding heeft die dr. Goedvree aandraagt is voor mij de vraag. Ooit gaf prof. J. P. Versteeg een uitleg die meer recht doet aan het verband van de woorden.

Het uitvoerige hoofdstuk 3 is gewijd aan de ontwikkeling van de theologie van de wedergeboorte. Veel komt aan de orde: van Nicea en Augustinus tot Barth en Van Ruler. Met accent –hoe kan het anders– op Calvijn en Dordt.

Inwendige vernieuwing

Terecht noteert dr. Goedvree van Calvijn dat deze ons leert dat „voorafgaande aan het geestelijk leven er een inwendige vernieuwing noodzakelijk is. Het verstand moet worden verlicht, het hart moet worden vernieuwd.” Dit laatste belijden ook de Leerregels van Dordrecht, hoewel vanuit een wat andere invalshoek.

De lijnen vanuit Schrift en gereformeerde theologie worden samengebracht in het meer systematische hoofdstuk 4.

Waardevol is de trinitarische opzet van de uiteenzetting: schepping/zondeval – verlossing – vernieuwing. Uit dit hoofdstuk neem ik de heldere stelling over: „Tussen onze geboorte en wedergeboorte ligt de afgrond van onze zonde, schuld en dood en ons verderf – tot de eeuwige hel toe. In Zijn lijden en sterven aan het kruis is Christus neergedaald tot in de hel. De pilaar waarop de brug tussen onze geboorte en wedergeboorte is gebouwd, is het kruis van Golgotha.”

Antithese

Meer nog dan ik in deze bespreking kan aanduiden, geeft dit leerzame boek. Het geheel wordt besloten met een preek over Johannes 3:7. Wel signaleer ik een (wat mij betreft) al te grote gevoeligheid in de richting van wat de schrijver wedergeboortetheologie noemt. Het gehele boek door staat deze antithese op de achtergrond.

Zeker is er het gevaar van een onvruchtbare subjectivering. De prediking van iemand als dr. H. F. Kohlbrugge stond op ditzelfde front. Maar is er ook niet het gevaar van een al te snelle objectivering? Anders dan dr. Goedvree erken ik het goed recht van een prediking die aandacht geeft aan de vraag of de hoorder „wel of niet wedergeboren is.” Gaf de grote Profeet en Leraar hierin niet het voorbeeld?

Boekgegevens

Een nieuwe geboorte. Actuele bezinning op de wedergeboorte, dr. A. Goedvree; uitg. Groen; 170 blz.; € 13,99