Dat veel zzp’ers en ondernemers het zwaar hebben door de lockdownmaatregelen, is geen nieuws. Toch schrok ik er zelf weer even van toen ik op mijn vingers natelde hoeveel weken er inmiddels zijn verstreken sinds 15 december. Er is al bijna een kwartaal voorbij gegaan sinds dat alleen nog essentiële winkels open mogen zijn.

Als schrijver vind ik het nog altijd wat lastig te verkroppen dat slijterijen wel binnen die categorie vallen en boekhandels niet. Natuurlijk is een dergelijke afweging altijd arbitrair, maar ik zal nooit de treurig stemmende lange wachtrijen vergeten voor de coffeeshops toen de allereerste lockdown van kracht werd. Je kunt ook zeggen dat veel mensen hun geest liever verdoven dan verlichten of verdiepen.

Toevallig kreeg ik onlangs de veel gestelde vraag voorgelegd of het mogelijk is een gezin te onderhouden met het schrijven van boeken. Daarop antwoord ik altijd dat dat slechts voor een zeer select aantal auteurs is weggelegd. De meeste schrijvers hebben een baan ernaast of een werkende partner. Wie wél alleen van de pen leeft, haalt zijn inkomsten vooral uit het geven van lezingen en het schrijven van journalistieke verhalen.

Probleem is dat die omzet nu grotendeels is weggevallen. Hoewel de online verkoop van boeken doorgaat, kun je als auteur geen voordrachten meer houden in bibliotheken of voorlezen uit eigen werk op middelbare scholen. Tegelijk mis je de nieuwsgierige lezer die door een kiosk slentert, even door je boek bladert en besluit tot een impulsaankoop.

Veel aangekondigde publicaties zijn om die reden op de lange baan geschoven of voor langere tijd uitgesteld. Zo zien schrijvers met lede ogen toe hoe vele maanden of zelfs jaren van noeste arbeid bij uitgeverijen op de plank liggen te verstoffen, met het risico dat uitstel uiteindelijk leidt tot afstel. Boeken die in deze lastige tijd wél verschijnen, worden vaak zeer mondjesmaat ingekocht of zelf helemaal niet en verschijnen in beperkte oplagen die voor de lockdown ondenkbaar waren.

De door tal van bekende auteurs ondertekende brandbrief drong aan op een snelle heropening van boekhandels. Niet alleen uit eigenbelang maar ook omdat literatuur van groot belang wordt geacht in een beschaafd land. Deze brief volgde op een soortgelijk schrijven van de middelgrote uitgeverij waar ik lange tijd in loondienst ben geweest en die nu door de lockdown in zijn voortbestaan wordt bedreigd.

Op papier leek het een goed idee om alles onder één dak te hebben: het uitgeven van tijdschriften, de distributie van boeken en bladen en de bijbehorend afzetkanalen in de vorm van boekhandels. Tijdens de lockdown bleek deze productieketen echter een kwetsbare kralenketting, want ook de losse verkoop van tijdschriften moet de afgelopen twaalf maanden een flinke knauw hebben gekregen.

Dan blijkt synergie ineens een beleggingsmandje met maar één soort aandeel. Het zal op de lange termijn interessante boeken opleveren, maar op de korte termijn vooral tot brokken leiden en pijnlijke breukvlakken blootleggen.

De auteur is publicist. Reageren? hormann@refdag.nl