Wat is er precies aan de hand?

Tijdens een groot paardensportevenement in de Spaanse stad Valencia bleken vorige maand tientallen dieren besmet met de zeer besmettelijke virusziekte rhinopneumonie. Inmiddels zijn vier paarden gestorven. Het concours werd op 21 februari afgelast. De uitbraak is echter zo ernstig, dat de internationale paardensportfederatie FEI maandag 1 maart besloot om voorlopig een streep te halen door vrijwel alle Europese concoursen. Dat moet verspreiding helpen voorkomen.

Hoe gevaarlijk is deze ziekte?

Rhinopneumonie wordt veroorzaakt door het equine herpesvirus. Alleen paarden, ezels en zebra’s worden er ziek van. Het is dus niet gevaarlijk voor andere dieren of voor mensen. Het virus komt over de hele wereld voor. Veel paarden dragen het bij zich zonder ziek te zijn. Maar als een dier wel ziek wordt, kan zo’n uitbraak zich snel verspreiden.

Meestal blijven de verschijnselen beperkt tot verkoudheid. Soms dringt het virus dieper in het lichaam door. Dat kan bij een drachtig paard leiden tot abortus. Als het virus zich in het zenuwstelsel nestelt –de zogeheten neurologische vorm van de ziekte– kan het dier gedeeltelijk verlamd raken en zelfs doodgaan.

Hoe is de situatie in Nederland?

Volgens de Gezondheidsdienst voor Dieren heeft meer dan 90 procent van de volwassen paarden antistoffen tegen de mildere variant EHV-4 in het bloed. Minstens 30 procent heeft ook antistoffen tegen de gevaarlijkere variant EHV-1.

Al sinds 1980 zijn er vrijwel elke winter wel uitbraken van de neurologische vorm van rhinopneumonie, die veroorzaakt kan worden door EHV-1. In november 2020 bleek een stal in Ridderkerk besmet, eind februari was er een uitbraak in Ede. Er is geen link met de uitbraak in Valencia.

Wat is er tegen de ziekte te doen?

Verkoudheid gaat meestal vanzelf weer over. Als een drachtige merrie haar veulen heeft verloren, is ook geen behandeling nodig maar raden dierenartsen wel aan om het dier enige tijd te isoleren. Bij een uitbraak van de neurologische vorm is het zaak de zieke dieren apart te houden, te behandelen met medicijnen en regelmatig te laten bewegen. Met intensieve zorg kunnen de paarden volledig herstellen.

Bij vogelgriep worden alle kippen op een besmet bedrijf uit voorzorg gedood. Worden paardenhouderijen met neurologische rhinopneumonie ook geruimd?

Nee. Vogelgriep, varkenspest en mond-en-klauwzeer zijn ziekten waarvoor in Europa hele strenge regels gelden, vanwege de grote exportbelangen van de landbouw. Een uitbraak moet verplicht worden gemeld, waarna volgens voorgeschreven protocollen geprobeerd wordt de ziekte in te dammen. Rhinopneumonie is geen meldingsplichte ziekte. Het is aan de paardenbranche zelf om maatregelen te treffen.

Nog even over die vrije uitloopeieren. Waarom zijn die nu niet in de winkel te koop?

Heel eenvoudig: eieren mogen alleen onder het label vrije uitloop worden verkocht als de kippen daadwerkelijk buiten komen. De boer kan in noodsituaties maximaal zestien weken ontheffing krijgen van die regel.

In Nederland zitten alle kippen echter al sinds oktober 2020 verplicht binnen omdat onder wilde vogels de gevaarlijke variant van vogelgriep rondwaart. Ook diverse boerderijen zijn al besmet.

De zestien weken waren half februari voorbij. Boeren met een uitloop bij de stal kunnen de eieren nu alleen nog als normale scharreleieren verkopen. Dat betekent voor hen een schadepost, want die brengen een fors lagere prijs op dan vrije uitloopeieren.