”Opa en Kleine Beer”
Auteur: Nigel Gray en Vanessa Cabban (ill.)
Uitgeverij: Columbus, Heerenveen, 2004
Pagina’s: ISDN 90 8543 001 125; 24
Prijs: € 12,50. Kinderen vertrouwen beren. Met deze gedachte in het achterhoofd moeten veel schrijvers begonnen zijn aan het schrijven van hun prentenboek. Niet zelden is een beer hun hoofdpersoon: een vertrouwde, zachte en goedmoedige beer. De nieuwe kinderboekenuitgeverij Columbus koos ervoor om de Amerikaanse titel ”Little Bear’s Grandad” van Nigel Gray te vertalen.

Prentenboeken en teddyberen zijn de attributen van opgroeiende kinderen. De vraag of deze voorstelling niet te simpel is, gaat echter klemmen als de thematiek van zo’n kinderboek niet zo zacht is als het velletje van een knuffelbeer. Zoals bij ”Opa en Kleine Beer”, waarin rouwverwerking het thema is.

Kleine Beer bezoekt zijn opa iedere vrijdagmiddag. Opa praat veel met zijn kleinzoon. Ook vertoeven ze samen in opa’s Boomhuis, waar opa vertelt over het landschap. Tot de dag aanbreekt dat mama Kleine Beer meeneemt naar het ziekenhuis. Het gaat niet goed met opa. Kleine Beer vertelt nu zijn zieke opa een verhaal. Tijdens die vertelling valt opa in slaap en hij wordt niet meer wakker. Mama neemt Kleine Beer mee en houdt hem stevig vast.

Deze korte episode uit het leven van Kleine Beer wordt in stevige, ingehouden zinnen neergezet. Dat bepaalt op een goede manier de ernstige ondertoon van dit boekje. Wanneer je de zinnen „En hoe gaat het met mijn liefste opa? Zo goed als het gaan kan met een oude opa” leest, dan zit de ernst niet alleen maar aan het eind van het boek geplakt: het sterfbed van opa. Opa is dan ook erg levenswijs, soms zelfs té. Als hij Kleine Beer de fabriek aanwijst waar hij vroeger gewerkt heeft, verzucht hij: „Dat is de Fabriek van de Verloren Jeugd.” Is dit nu misplaatste weemoed of humor voor kinderen rond de zes jaar?

De prenten van de in Amerika niet onbekende illustrator Vanessa Cabban benadrukken vooral de intimiteit die er tussen de beren is. De honingkleurige beren zijn innig tevreden, onzeker, verdrietig of liefdevol, en dat alles wordt met een paar trefzekere lijnen duidelijk. Dat is knap. Verder kleuren de prenten wel precies de tekst in: dat wat er gebeurt en in welke omgeving dat is, wordt weergegeven. Dat is jammer van dit toch best ’zware’ verhaal. De pasteltinten en de vele details doen meer aan een uitbundig kinderbehangetje denken dan aan serieuze illustraties. Dat mag dan op het eerste gezicht aantrekkelijk zijn, maar vrijwel niets wordt zo aan de fantasie van het kind overgelaten. Iets dat nu juist zo goed is voor de ontwikkeling van zijn gevoelsleven.

Diepe thema’s
De vraag blijft over of beren wel de juiste hoofdpersonen zijn voor prentenboeken met dergelijke diepe thema’s. Waarom zijn het niet gewone bezielde mensen, zoals bijvoorbeeld in ”Vader en Dochter” van Michael Dudok de Wit - daarin gaat het ook over verlies en rouw. Dit berenverhaal met de net iets te zoete tekeningen is best aardig vormgegeven, maar bereikt volgens mij zijn doel niet helemaal, omdat tekst, prenten en thema niet gelijk stemmen.

Dat is dan ook een moeilijke opgave. En met ”Opa en Kleine Beer” is er zeker een goed begin. Vooral wat de mooie sobere tekst betreft is dit boek een uitnemend voorbeeld voor de volgende schrijver van prentenboeken met dergelijke thema’s.

Misschien kan daarin dan ook de verticale lijn een plaats krijgen -en dat hoeft niet eens nadrukkelijk reformatorisch te zijn- die in ”Opa en Kleine Beer” totaal ontbreekt. Want daar kun je bij een berensterfbed natuurlijk niet aan beginnen.