De zaak draait om het omstreden en inmiddels afgeschafte fraudesignaleringssysteem FSV, dat als een soort ‘zwarte lijst’ fungeerde. Mensen konden daar al bij de geringste vermoedens van fraude op terechtkomen, zonder dat zij daarvan wisten.

Volgens de nu opgedoken werkinstructie moest van mensen met zo’n fraudesignalering „zonder inhoudelijke toetsing” worden aangenomen dat zij „niet te goeder trouw” waren. Zij kregen bij een belasting- of toeslagenschuld van 10.000 euro of meer, geen betalingsregeling.

Vijlbrief noemt de gang van zaken „onacceptabel” en laat uitzoeken bij hoeveel mensen deze werkinstructie daadwerkelijk is toegepast. Hij schrijft dat de werkinstructie tot maart 2020 is gebruikt.

Eind november dook al een memo op waarin ambtenaren van de Belastingdienst voorstelden om mensen met een toeslagenschuld van 3000 euro of meer, automatisch het etiket „opzet/grove schuld” op te plakken. Ook dat zou betekenen dat zij een betalingsregeling of schulphulpverlening konden vergeten.

Van dat voorstel wordt nog onderzocht of en zo ja op welke schaal het ook in de praktijk is gebracht. Maar de vorig jaar aangetreden staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen) liet destijds al weten dat zij inmiddels geleerd heeft dit soort signalen „zeer serieus” te nemen.

Vijlbrief laat weten dat iedereen met een FSV-registratie daar zo snel mogelijk over wordt geïnformeerd. De Tweede Kamer had daar op aangedrongen.