Kerk & religie

Auteur Jan van ’t Hul kan niet bij daglicht schrijven

Hij schrijft het liefst bij het licht van de schemerlamp, als de stilte over het land daalt. Door de jaren heen voltooide Jan van ’t Hul (66), kerkredacteur bij het Reformatorisch Dagblad, bijna geruisloos het ene na het andere boek over Bijbelse personen. Het twintigste deel, ”Vrouw uit Moab”, verscheen terwijl hij op de drempel staat van zijn pensioen.

Jan van ’t Hul heeft inmiddels twintig boeken over Bijbelse personen op zijn naam staan. Het laatste deel gaat over het Bijbelboek Ruth. beeld RD, Henk Visscher
Jan van ’t Hul heeft inmiddels twintig boeken over Bijbelse personen op zijn naam staan. Het laatste deel gaat over het Bijbelboek Ruth. beeld RD, Henk Visscher

Vaak moet Van ’t Hul denken aan een foto van zijn grootouders, genomen op de heerd, op de boerderij in Kamperveen. Als het werk gedaan was, zaten beiden aan weerszijden van de kachel. „Opoe stopte sokken, opa las een oude schrijver. Die mensen waren veel rijker dan wij met al onze digitale drukte.”

Iets van dat heimwee klinkt door in de boeken en artikelen die Van ’t Hul schrijft. Het is zijn stille hoop dat mensen weer gaan lezen. „En dan vooral de Schriften. Onderzoekt de Schriften, zegt Jezus Zelf, want die zijn het die van Mij getuigen. We hebben zo weinig kennis. Ik weet zelf ook wel dat als je tien minuten naar de persconferentie van Rutte kijkt, de sprong naar een A4-tje met zwarte letters ontzettend groot is. Maar we worden er zo arm en platvloers van, als we niet meer lezen.”

En daarom zet hij zich bij lamplicht achter zijn bureau. Om op te diepen, door te geven, te ontdekken. „Zo van: Kijk nou toch eens wat hier staat. Ik weet niet hoe het anderen vergaat, maar we lezen zo snel over de Bijbeltekst heen. Neem de laatste tekst uit Genesis, over Jozef: „En men legde hem in een kist in Egypte.” Nota bene Genesis, het boek van wording, eindigt met een kist. Wat daar staat, is zo ingrijpend.”

Als de Bijbel spreekt, is de Geest aan het werk.

„Dat kan ik niet organiseren, maar daar hoop je dan op. Dat ik niet hoef te trekken aan de tekst, dat de tekst geopend wordt voor mijn verstand. Ik vind het moeilijk om aan te geven wat menselijke inspiratie is, en wat Spiritus, werk van de Geest is.”

Wie beoogt u met uw boeken?

„De geïnteresseerde Bijbellezer die de Institutie van Calvijn of Luthers verklaring van de Galatenbrief te moeilijk vindt, maar niet wil verzanden in Okke Jager en Nico ter Linden. Iemand die naar Bijbelse voeding zoekt en zich graag laat meeslepen door een verhaal.”

U schrijft puur en gebruikt tegelijk veel tale Kanaäns.

„Dat is de taal waarin ik denk. Ze is ook zo ontzettend mooi, mits zorgvuldig gebruikt, mits niet als stoplap gebruikt, of om maar degelijk te willen zijn. Tegelijk kies ik weleens woorden die je niet zo snel vanaf de preekstoel zult horen, woorden waarmee ik de oude waarheid een nieuw gewaad wil geven, juist om ook een puber van 14 te kunnen boeien. Taal moet mensen beroeren, emotie oproepen, een heilige glimlach of een traan.”

Is het bevinding, die u in woorden wilt vangen?

„Ik durf het zelf zo niet te zeggen. Als een recensent zoiets schrijft, ben ik er blij mee.”

Welke commentaren en verklaringen behoren tot uw standaarduitrusting bij het schrijven?

„Calvijn, Matthew Henry, Dächsel en de Studiebijbel. Daarnaast alles wat mij maar voor de voeten komt. Dat kan ook een verklaarder als Nico ter Linden zijn. Niet omdat ik zijn visie deel of zijn exegese waardeer –de Bijbel is geen verhalenboek– maar om zijn mooie manier van verwoorden. Daar kan ik van leren. Het meest voel ik me thuis bij Calvijn en Henry, bij Calvijn vanwege zijn betrouwbare, zakelijke uitleg, bij Henry vanwege de warme, pastorale toon.”

Waarom koos u voor een boek over Ruth?

„Ruth is zo’n mooi afgewogen Bijbelboek, zo mooi in de taal gezet. Na het boek Richteren, met al dat geweld en mensen die doen waar ze zelf zin in hebben, belanden we opeens bij een gezin op een boerderij, een vader en moeder, twee zonen, een paar koeien en kippetjes. In maar vier hoofdstukken lees je hoe de boodschap van het heil niet aan het volk van God gebonden is, maar grenzen overgaat.”

Hedendaagse theologen wijzen erop dat Ruth Boaz verleidde door aan zijn voeten te gaan liggen. Op zijn minst zou er een romantisch randje aan deze daad zitten. Ziet u dat ook zo?

„Iemand heeft deze gebeurtenis wel een waagstuk in de nacht genoemd. Henry zegt in een eerste eerlijke reactie: Het ziet er maar verdacht uit. Ik ga daar in mijn boek niet aan voorbij, maar voor mij is helder dat het zevende gebod rein bewaard is, dat er die nacht op de akker niets onzedelijks en niets onfatsoenlijks is gebeurd. Wij hebben in onze verseksualiseerde maatschappij te veel van wat er tussen man en vrouw gebeurt, verdacht gemaakt.”

16667753.JPG
Boekomslag.

Hoe groot is het risico om een Bijbelse geschiedenis als deze te veel te vergeestelijken?

„Dat risico is groot, zeker met dit Bijbelboek. Je kunt Ruth beschrijven alsof ze alle standen in het genadeleven heeft doorlopen. Of ik aan dat gevaar ontkomen ben, mag de lezer beoordelen. Het is wel mijn intentie geweest. De Schrift is rijk genoeg. Je hoeft er niet iets in te leggen wat er niet staat. Iets anders is of je geestelijke lessen aan zo’n geschiedenis mag ontlenen.”

U tekent de aren rapende Ruth in haar nederigheid. Heeft u een voorliefde voor bescheiden mensen?

„Eerder schreef ik over Salomo. Die was niet zo ootmoedig met zijn zevenhonderd vrouwen en driehonderd bijwijven. Ik moet mensen laten staan in de Bijbelse context, ongeacht of ik mijzelf daarin herken. Maar, inderdaad: ik kan niet zo goed tegen mensen die denken dat ze alles maar weten en deze wereld wel omvatten kunnen. Wij zijn zulke kleine mensen. Laten we niet te duur en te gewichtig doen. Maria zingt: „Machtigen heeft hij van de troon gestoten, en die hoog zijn van gevoelen heeft hij verstrooid, verward.” Wat een mooie zin hè.”

Vrouw uit Moab, J. van ’t Hul; uitg. Gebr. Koster, Barneveld; 128 blz.; € 14,90

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer