De maker van gereedschap, schaatsen en speelgoed was van de oprichting in 1865 tot de sluiting van de fabriek in 2003 gevestigd in de Friese plaats IJlst, nabij Sneek. Op verzoek van een van de Nooitgedagt-telgen legde auteur en journaliste Yteke de Jong de roemruchte geschiedenis van de gelijknamige familiefirma vast. De familie werkte aan het boek mee, maar gaf De Jong aardig de vrije hand.

Dat heeft geresulteerd in een mooi bladerboek, rijk geïllustreerd met foto’s en sprekende reclame-affiches. De bijgevoegde stamboom van de familie Nooitgedagt is verhelderend.

Eerst passeren in chronologische volgorde de 140 jaar van opbouw tot de sluiting van de fabriek (2003) de revue. Vier generaties stonden aan het roer van de firma. Aan bod komt hoe bedrijf is omgegaan met uitdagingen als schaalvergroting, krimp en opvolging door de nieuwe generatie.

Vervolgens belicht De Jong in aparte hoofdstukken nog vijf thema’s. Geloof, ARP en kerk is daar één van. De Friese familie is van oorsprong gereformeerd. De Jong beschrijft hoe dat door de jaren heen terug te vinden is geweest in handel en wandel.

Grote werkgever

Het boek geeft een goede inkijk in de rol die veel familiefirma’s vervullen: een grote werkgever in de lokale gemeenschap en sterk betrokken bij een de plaats of regio. De nauwe band van Nooitgedagt met IJlst wordt in het boek verduidelijkt. Een museum over houtbewerking en scheepsbouw in het kleine plaatsje herbergt tegenwoordig onder meer een collectie schaatsen, beitels en houten speelgoed van Nooitgedagt.

De auteur heeft haar onderzoek grondig aangepakt. Dat maakt haar conclusie over de oorzaak van de ondergang weloverwogen. Niet alleen dook ze de archieven in, ze sprak ook uitgebreid met oud-medewerkers en nazaten uit de ondernemersfamilie. Het beschrijven van enkele gevoeligheden in de familie schuwt ze niet.

Daarmee biedt De Jong meer dan wat nostalgie en wat een doorsnee jubileumboek laat zien. Voor wie professioneel of persoonlijk belangstelling heeft voor familiebedrijven is het boekwerk een aanrader. Ook liefhebbers van het ambacht van houtbewerking zullen de publicatie kunnen waarderen.

Boekgegevens

Nooitgedagt. Icoon van de Friese maakindustrie 1865-2003, Yteke de Jong; uitg. Noordboek; 207 blz.; € 24,90.