Column (Jan-Hermen Dannenberg): Verwonderende wetenschap
„Zo zal Hij alles maken dat ge u verwond’ren moet.” Het zinnetje kwam terug in mijn gedachten. Niet in de context van het mooie gezang ”Beveel gerust uw wegen”, maar op een moment dat ik naar een documentaire van de BBC keek waarin een wetenschappelijk experiment werd uitgevoerd. Een experiment waarvan de theorie eeuwen geleden door de Italiaanse natuurkundige Galileo Galilei bedacht is.
Honderden jaren lang dachten mensen ten onrechte dat zwaardere voorwerpen sneller vielen dan lichtere. Pas toen Galileo de beweging van vallende objecten bestudeerde, werd duidelijk dat, bij afwezigheid van luchtweerstand, de zwaartekracht ervoor zorgt dat alle objecten met dezelfde snelheid vallen.
Hoewel het bewijs hiervoor al ontelbare keren is geleverd, liet de BBC dit experiment nog een keer uitvoeren in de grootste vacuüm testruimte ter wereld: de Space Power Facility van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA in de staat Ohio. 30 ton lucht moet uit de 27 meter hoge ruimte gezogen worden om die vacuüm te trekken. En dan heb je de perfecte ruimte om te testen of Galileo gelijk had. Raken een bowlingbal van 7,2 kilogram en een veer van een paar gram op hetzelfde moment de grond als ze van dezelfde hoogte naar beneden vallen? In slow motion levert dit prachtige beelden op. Op een bijna majestueuze manier vallen de 7,2 kilo en de paar gram door het luchtledige en ze raken inderdaad exact op hetzelfde moment de grond.
De gezichten van de mensen die het experiment uitvoeren, laten een emotie zien die het beste samen te vatten is in: verwondering. Verwondering over een theorie die eeuwen geleden is bedacht en nog steeds klopt. Verwondering over het briljante van de orde in de schepping. Verwondering over iets wat ons omgeeft en wat geen mens gemaakt heeft, maar wel te ontdekken is. „Zo zal Hij alles maken dat ge u verwond’ren moet.” De wereld om ons heen is gemaakt om ons erover te verwonderen. Nog sterker: wij mensen zijn gemaakt om ons te verwonderen. Ook over Gods schepping.
Helaas komt het woord verwondering meestal niet voor in de waardering van ”de wetenschap” in christelijke kringen. De wetenschap moet het nogal eens ontgelden als een activiteit die toch vooral vertrouwt op menselijk inzicht en kunnen. Wat ook nog eens verkeerd wordt toegepast. Daarin meent men de Bijbel aan zijn kant te hebben, want: „Wie wetenschap vermeerdert, vermeerdert smart.” Termen als genetische manipulatie, evolutietheorie en bijwerkingen van medicijnen zijn voor velen helaas synoniemen voor de wetenschap.
Een belangrijke factor in deze visie op wetenschap is onkunde. En onkunde leidt tot verwarring, vooral als men de illusie heeft iets te weten. In de discussie rond wel of niet vaccineren tegen het coronavirus is dat ook het geval. Velen menen iets te weten maar zouden bij het zien van de complexiteit en genialiteit van ons immuunsysteem zich verwonderen. Over een systeem dat geen mens bedacht of gemaakt heeft en dat ontworpen is uit voorzorg tegen allerlei infecties. Met recht kan gezegd worden dat immuniteit het door God zelf ontworpen medicijn is om ons te beschermen tegen ziekteverwekkers waarmee we vandaag of in de toekomst mee in aanraking komen. Over voorzienigheid gesproken. Vaccinatie doet niet anders dan gebruik maken van dit systeem om immuniteit op te wekken tegen bacteriën of virussen.
Verwondering hierover brengt als het goed is ook dankbaarheid met zich mee. Dankbaarheid voor iets wat we zelf niet bedacht of gemaakt hebben en wat we aan kunnen wenden voor onze gezondheid. Dat behoedt ook voor het proberen te beantwoorden van de vraag wanneer we nu op de middelen of op de Schepper van die middelen vertrouwen. De middelen zijn namelijk niet los te verkrijgen van de schoonheid in wetmatigheden en systemen die de Schepper aller dingen zelf gemaakt heeft. „Opdat ge u verwond’ren moet.” Ik wens u veel verwondering toe in het nieuwe jaar.
De auteur is moleculair bioloog.