In het RD van 23 december reageert ds. W. Silfhout op een onlineartikel over kerkrechtvernieuwing. Dit artikel verscheen in het voor velen uit onze kring onbekende juridisch magazine Mr.Online van 8 december. In dit artikel kom ik, naast twee andere juristen, aan het woord over algemene ontwikkelingen in het kerkrecht. Vanuit onze vaktechnische kennis geven we onze visie op een aantal ontwikkelingen rond vernieuwing van kerkordes en kerkelijke rechtspraak.

Waarom reageert ds. Silfhout, emeritus predikant van de Gereformeerde Gemeenten, in mijn richting zo venijnig en persoonlijk als ik de vinger leg op een zere plek in het kerkrecht? Het lijkt erop dat ik bij hem een gevoelige snaar heb geraakt.

Breder kerkelijk kader

In de eerste plaats citeert de predikant kort en zonder oordeelsvorming de twee andere juristen, om vervolgens uitgebreid en met oordeelsvorming een deel van het interview met mij te becommentariëren. Dat mag, maar het evenwicht daarin heb ik gemist.

Ten tweede suggereert ds. Silfhout dat de beide andere juristen de herziening van de Dordtse Kerkorde (DKO) op het oog hebben, zonder dat te verifiëren. Zo schrijft hij dat, „alhoewel die niet genoemd wordt, er wel aan gedacht zal zijn.” Moeten we ons niet verre houden van insinuaties? Het interview stond in een breder kerkelijk kader, maar de predikant plaatst het in het licht van ontwikkelingen in zijn eigen kerkverband. Daarbij de reactie van de andere twee vakgenoten wederom achterwege latend. Ook hier wordt het evenwicht gemist.

Om niet meer te noemen, hij spreekt ook een waardeoordeel uit over mij. Ik zou slecht op de hoogte zijn van het gereformeerde kerkrecht. Ik laat dat voor wat het is. Ik haak liever aan bij wat Paulus zegt: de één uitnemender achten dan zichzelf.

Ons-kent-ons-cultuur

Volgens ds. Silfhout zien de kerken niet graag dat kerkmensen naar de burgerlijke rechter stappen. Dat onderbouwt hij met de stelling dat het kerkelijk recht geestelijk van aard is. Ik wil hem daarin best volgen als hij bedoelt dat ook op het gebied van het kerkrecht Gods Woord leidend is. Dan kan een rechtsgang naar de burgerlijke rechter inderdaad een onbegrijpelijke weg zijn. Maar zo simpel ligt het niet. Ik heb in een opinieartikel (RD 28-12-2018) daarover het nodige gezegd. Dat opinieartikel heeft overigens geleid tot een aanvulling van de kerkorde waar ds. Silfhout op wijst. Dat is winst. Als de kerk zijn eigen regels nakomt, zal een burgerlijke rechter zich er niet snel mee bemoeien. Maar hier schuurt het nog te vaak en dat was mijn boodschap in Mr.Online.

In het bewuste interview gaf ik aan dat we binnen de kerkelijke rechtspraak af moeten van de ons-kent-ons-cultuur. Die staat eerlijke rechtspraak in de weg en is de opmaat naar een doofpotcultuur. Dat past niet in het hiervoor genoemde geestelijke kader.

Durf in het verlengde van deze vernieuwingsdiscussie met elkaar ook na te denken over de vraag of de rechtspraak zoals die nu binnen verschillende kerkverbanden plaatsvindt, met soms vele tientallen afgevaardigden, wel past binnen de kaders van de strenger geworden privacywetgeving (AVG). Wat zijn nut en noodzaak om (soms uiterst) gevoelige informatie op grote schaal met elkaar te delen? Wordt het niet hoog tijd om met elkaar na te denken over onafhankelijke commissies die zijn belast met kerkelijke rechtspraak? Veel kerkverbanden hebben zichzelf daarvan voorzien. Zet in die commissies deskundige mensen uit meerdere disciplines en stel niet de voorwaarde dat het allemaal ambtsdragers moeten zijn. Zoek de grootst mogelijke onafhankelijkheid. Want het gaat om het vertrouwen bij de rechtzoekende dat alles eerlijk en met orde geschiedt. En gun elkaar in deze kennelijk gevoelige discussie de ruimte.

Grote kloof

Tot slot verwijt ds. Silfhout mij mijn opmerking dat ik de „verdrietige” kwestie Kruiningen zie als een krent in de pap. Ik plaatste deze opmerking in de bredere context van het interview. Ik heb overigens publiekelijk mijn treurnis uitgesproken over hoe deze kwestie uit de hand kon lopen. Ondanks ambtelijke bemoeienis vanuit classis en deputaatschap kerkrecht, waar de predikant deel van uitmaakt. Tussen theorie en praktijk gaapt helaas nog te vaak een grote kloof.

De auteur is belijdend lid van de gereformeerde gemeente in Houten en aldaar werkzaam als advocaat.