Hoe vrede en angst kunnen samengaan
Met Kerst hebben we het graag over vrede op aarde en dan is het moeilijk voor te stellen dat er mensen zijn voor wie vrede een bron van zorg is. In Israël wachten meer dan 6000 Sudanese vluchtelingen ongerust af wat de recent gesloten vrede tussen Jeruzalem en Khartoem hen gaat brengen. De angst is: terugkeer naar Sudan, waar hen een onzekere toekomst wacht. Ze zijn gevlucht uit Sudanese conflictgebieden als Darfur en het Nubagebergte, waar de toestand nog altijd niet stabiel is.
De werkelijkheid is dat ze in Israël nooit met open armen zijn ontvangen. Afrikaanse migranten in het algemeen zijn er slachtoffer van discriminatie, ook van de kant van politici. Uiterst rechtse parlementariërs staan op het standpunt dat Israël alleen Joden moet ontvangen. Er verblijven in Israël intussen zo’n 55.000 Afrikaanse asielzoekers, onder meer ook uit Eritrea.
Israël moet hen wel opvangen: het internationaal recht verbiedt het asielzoekers zomaar terug te sturen naar hun thuislanden. Een mogelijkheid is echter hen vrijwillig te laten terugkeren naar andere Afrikaanse landen. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu zette daar de afgelopen jaren op in door deals te sluiten met onder meer Rwanda en Uganda.
Het kwam dan ook niet als een verrassing dat Netanyahu het vredesakkoord tussen Sudan en Israël zou aangrijpen om een oplossing te vinden voor de Sudanese vluchtelingen. De inkt van het akkoord was nog niet droog of de eerste plannen over terugkeer van de asielzoekers werden al gemaakt. Israël zou hen een opleiding, enkele duizenden dollars cash en garantie van veiligheid bieden, als ze vrijwillig terugkeerden. De veiligheid zou dan gegarandeerd zijn door de Sudanese autoriteiten en de Verenigde Naties.
VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR tekende er echter terecht bij aan dat het veel te vroeg was om te spreken over terugkeer van Sudanese vluchtelingen. Onder de huidige omstandigheden zou dat onverantwoord zijn, omdat de veiligheid simpelweg nog niet kán worden gegarandeerd. Overeenstemming tussen Israël en Sudan betekent uiteraard nog niet dat het ineens veilig is voor asielzoekers uit Sudan om terug te keren.
Het is duidelijk dat een klein land als Israël, dat bovendien voortdurend Joodse immigranten uit de diaspora verwelkomt, een beperkt aantal vluchtelingen kan opnemen. De staat heeft echter wel verantwoordelijkheden rond hun opvang en veiligheid en laat daar steken vallen. Het Israëlische hooggerechtshof gaf de autoriteiten onlangs tot januari de tijd om duidelijkheid te geven over de status van asielprocedures van Sudanese asielzoekers die al jaren lopen.
Hoe dan ook gaan veel Sudanese asielzoekers in Israël onzeker het nieuwe jaar in. Te midden van alle gejuich over grote politieke akkoorden mogen dit soort kwetsbare groepen niet uit beeld raken. Te gemakkelijk verdwijnen ze in alle feestgedruis rond vrede uit het zicht.
