De dieren keuren het langsglijdende apparaat geen blik waardig. Ze zijn duidelijk gewend aan de nieuwe ‘medewerker’ die dag in, dag uit hun uitwerpselen opruimt.

„Barn-E raapt alle mest op van een dichte stalvloer”, vertelt marketingmanager Marjo Metz van JOZ, fabrikant van mestafvoersystemen. Dat oprapen is letterlijk bedoeld: het apparaat schuift de mest niet voor zich uit, maar verzamelt die in een container en lost die bij de afstort.

Gezondheid

Een schone vloer veroorzaakt daarnaast minder klauwproblemen bij koeien –en leidt in theorie dus tot een besparing op de gezondheidskosten. En passant levert de robot echter nog een oplossing, vertelt Metz. Een speciale separator –los verkrijgbaar– kan de vaste delen in de mest scheiden van de urine. Een zogeheten stikstofkraker, die de fabrikant afgelopen zomer uitbracht, kan daar weer vloeibare kunstmest van maken.

Daardoor snijdt het mes aan twee kanten. Als mest en urine gescheiden zijn, wordt de kettingreactie waarbij ammoniak (de gasvorm waarin stikstof in de lucht verdwijnt en elders, bijvoorbeeld in kwetsbare natuur, neerslaat) vrijkomt in de kiem gesmoord en tegelijk besparen boeren op de aankoop van kunstmest. De resterende vaste mest kan worden gebruikt als biologische onderlaag in ligboxen of op het land worden uitgereden.

Silo

Concurrent Lely koos een heel andere manier om mest en urine te scheiden. De Zuid-Hollandse fabrikant van agrarische oplossingen ontwikkelde de Lely Sphere, een innovatieve vloer die samen met een robot mest en urine aan de bron scheiden. Het systeem voorkomt een groot deel van de ammoniakuitstoot, vertelt productmanager Clemens Duijnisveld.

„Via kleine gaatjes in de separatievloer stroomt urine de kelder in. Daardoor blijft de mest op de vloer liggen, om te worden opgezogen door de Lely Discovery-mestrobot, die de mest vervolgens in een aparte kelder stort.” Een speciaal afzuigsysteem vangt stikstof af in de lucht en slaat het op in een silo, zodat het niet vervliegt en in de omgeving neerslaat.

Door de scheiding kunnen de vloeibare stikstof, urine en mest apart worden uitgereden of in de gewenste verhouding worden gemengd. Daar zit volgens Duijnisveld het belangrijkste voordeel voor de boer: „In mest zit voornamelijk organische stikstof en fosfaat, in urine voornamelijk kalium en in de afgezogen lucht zit vooral minerale stikstof. Dit zijn de drie basismeststoffen voor planten. Als je alles bij elkaar opslaat, moeten veehouders telkens alle drie deze stoffen uitrijden als de bodem of de gewassen een van deze meststoffen nodig heeft. Bovendien kun je geen invloed meer uitoefenen op de verhouding van deze meststoffen.”

Door de basismeststoffen apart op te slaan, kunnen veehouders juist veel nauwkeuriger bemesten met mineralen die al op het bedrijf aanwezig zijn. Dat is bijvoorbeeld handig in de periode na de winter, als de bodemtemperatuur nog laag is. Daardoor geeft de bodem geen fosfaten en zwavel vrij, groeit het gras nog niet en nemen planten nog geen stikstof en kalium op. Een nauwkeurige selectie van de juiste voedingsstoffen zorgt ervoor dat veehouders minder stikstofverliezen hebben en minerale stikstof, organische stikstof, fosfaat en kalium veel preciezer kunnen inzetten. Dat maakt ze veel minder afhankelijk van kunstmest.

Stikstofemissierechten

Volgens Lely’s productmanager kan het Lely Sphere-systeem de stikstofuitstoot van stallen met 70 procent verminderen. Het systeem van JOZ belooft de stikstofuitstoot van boeren met nog eens 10 procent extra te verminderen. Daardoor komen boeren minder snel in de knel met hun stikstofemissierechten. Op de bedrijven waar Lely zijn systemen test, levert de aparte opslag van stikstof volgens Duijnisveld zo’n 10 tot 20 kilogram stikstof per koe per jaar op. „Die stikstof vervliegt normaal gesproken en kan dus niet door de veehouder worden gebruikt.”

Of de systemen de stikstofzorgen van boeren kunnen wegnemen, is de vraag. Beide systemen vergen een behoorlijke investering, die zich pas op langere termijn terugbetaalt. Toch kunnen de oplossingen van Hollandse bodem boeren wel helpen om hun mestboekhouding te verbeteren en dure stikstofemissierechten uitsparen.