In de kinderopvangtoeslagaffaire zijn veel ouders in de problemen gekomen omdat zij onterecht als fraudeur werden bestempeld, ze raakten hun toeslag kwijt en moesten eerder ontvangen toeslagen terugbetalen. Ouders hadden geen schijn van kans hun gelijk te halen. Met veel financiële en psychische schade als gevolg.

De commissie had als opdracht de feiten te reconstrueren. Wie die op een rijtje ziet staan, slaat de schrik om het hart en schaamt zich voor een overheid die zo met haar burgers omgaat.

Kabinet en Kamers maakten een spijkerharde fraudewet en de Belastingdienst had een keiharde aanpak. Zelfs de rechtspraak faalde, tot de hoogste instantie, de Raad van State, toe. Klap op de vuurpijl: het kabinet heeft de Kamer soms willens en wetens herhaaldelijk onvolledig, onjuist of veel te laat geïnformeerd.

De vraag dringt zich op wat de politieke consequenties zijn van dit rapport. Moeten ministers en/of staatssecretarissen hun verantwoordelijkheid nemen en opstappen? Of moet zelfs het hele kabinet aftreden? Dat zijn belangrijke vragen, maar op dit moment nog te vroeg om te beantwoorden.

Snelle conclusies trekken is niet altijd juist. Een dergelijk rapport verdient het om eerst goed door het kabinet en de Tweede Kamer bestudeerd te worden, voordat de politieke conclusies worden getrokken.

De inhoud van het rapport-Van Dam moet op de voorgrond staan. En dan vooral: de benadeelde ouders over wie het in dit rapport gaat. Het compenseren van hen moet nu prioriteit hebben, of zoals CDA-Kamerlid Omtzigt zegt: „Compensatie en recht doen aan de getroffen ouders moet als nummer één, twee en drie op de lijst van het kabinet staan.”

Daar komt bij: er zijn al politieke koppen gerold in deze affaire. Eerder stapte staatssecretaris Frans Weekers op om disfunctioneren van de Belastingdienst en deze vrijdag een jaar geleden trad staatssecretaris Menno Snel af om deze kwestie. Om zijn opvolger Alexandra van Huffelen die is aangetreden om de toeslagenaffaire op te lossen, nu alweer de laan uit te sturen, is het verkeerde signaal richting ouders.

Dat betekent niet dat de vraag naar de politieke gevolgen niet moet worden gesteld. Het kabinet buigt zich komende week over het rapport en dan zal ook deze vraag op tafel moeten liggen. En die vraagt om een eerlijk antwoord. Daarvoor is deze affaire ernstig genoeg. Een kabinet dat niet een schild maar een ernstig gevaar voor de zwakken is, moet de consequenties van dat wanbeleid onder ogen zien.