Het gaat om negentien trajecten die het ministerie van Verkeer en Waterstaat gaat aanbesteden. De NS rijdt nu nog op deze lijnen, maar heeft voor vier ervan het contract al opgezegd. De voorwaarden waren volgens het spoorbedrijf niet goed genoeg, zodat een winstgevende exploitatie niet mogelijk is.

Het ministerie heeft een onafhankelijk bureau onderzoek laten doen naar mogelijke manieren om te bezuinigen op de trajecten. In de brief schrijft Peijs dat de NS en andere vervoerders verschillende opties hebben om de lijnen tegen lagere kosten uit te baten. Een daarvan is het schrappen van de conducteur „daar waar dat mogelijk is", zei een woordvoerster van het ministerie woensdag.

De NS en het ministerie benadrukken dat de treinen niet onveiliger worden als de conducteur verdwijnt. „We kunnen bijvoorbeeld camera’s gebruiken of mobiele controleteams inzetten", lichtte een NS–zegsman toe. De invoering van de chipkaart voor het openbaar vervoer moet zwartrijden bovendien veel moeilijker maken.

De mogelijkheden die Peijs biedt, maken het volgens de NS veel interessanter om te bieden op de verliesgevende trajecten. Ook andere vervoerders kunnen er nu voor kiezen geen conducteurs op de verliesgevende lijnen in te zetten als ze de aanbesteding winnen.

De NS benadrukt dat alleen op de negentien verliesgevende lijnen de conducteurs mogen verdwijnen. Op het kernspoornet blijven ze aanwezig in de treinen. De trajecten waarvoor de NS het contract per april 2005 heeft opgezegd zijn de Zoetermeerstadslijn, de Hofpleinlijn, Dordrecht–Geldermalsen en Arnhem–Tiel.

De bedoeling is dat deze vier lijnen liefst al in 2006 worden uitbesteed aan regionale vervoersorganisaties. NS en andere vervoersorganisaties kunnen tot eind deze week bieden op de tijdelijke exploitatie van deze lijnen na april 2005. Voor de Hofpleinlijn en de Zoetermeerlijn gaat het om een oververgangsperiode van een jaar, voor de andere twee lijnen zal de overgangsperiode echter langer uitvallen, verwacht het ministerie.

De vakbond voor machinisten en conducteurs (VVMC) vindt het onacceptabel dat de conducteur op bepaalde trajecten verdwijnt. Volgens een woordvoerder wordt overlast in de treinen vooral voorkomen door permant toezicht door mensen. De VVMC is bang dat op nog meer trajecten dan de negentien in de toekomst niet langer een conducteur aanwezig zal zijn.