De liquidatie van Fakhrizadeh roept vele vragen op. Primair vloeit dat voort uit de van elkaar afwijkende Iraanse verklaringen voor deze vijfde aanslag sinds november 2010 op een Iraanse nucleaire wetenschapper op eigen bodem.

Ongebruikelijk snel kwam het nieuws over de aanslag op Fakhrizadeh bij het lieflijke stadje Absard (70 km ten oosten van Teheran) naar buiten. Geen internetblokkade, geen verdoezeling van de ernstige feiten. Denk aan het neerhalen door Iran van een Oekraïense lijntoestel op 8 januari.

Heette de overval op het autokonvooi van Fakhrizadeh en echtgenote aanvankelijk het werk van eerst zes en vervolgens twaalf (scherp)schutters, officiële lezingen corrigeerden deze berichtgeving algauw. In de laatste versie daarvan fungeerde een geparkeerde Nissan pick-up-truck als platform voor een van verre geleid machinegeweer.

De secretaris van de Opperste Veiligheidsraad van Iran, Ali Shamkhani, bouwde op deze verklaring voort: „Iran wist dat Fakhrizadeh vermoord ging worden, wanneer en waar de aanslag zou gebeuren. Wij waren er klaar voor. Echter, zij hanteerden een nieuwe, professionele techniek, onbekend voor ons.”

Een bizarre claim, aldus analist Potkin Azarmehr. Voor die „zij” figureren, zoals werd verwacht, de Israëli’s, aldus het officiële Iraanse nieuwsagentschap Fars.

„De verklaringen worden met de dag bizarder. De nieuwste versie is dat op de Nissan een mitrailleur met gezichtsherkenning was geïnstalleerd en dat die werd bediend vanuit een satelliet”, aldus een update van Iranspecialist Keyvan Shahbazi.

Hoe kon die Nissan pick-up-truck ongehinderd op de route van Farikhzadeh worden geplaatst? En in het geval van de scenario’s van zes of twaalf schutters rijst de vraag: Hoe konden deze aanvallers een topwetenschapper bij daglicht doden en daarmee wegkomen in een gebied dat geldt als ”hoge-veiligheidszone”, vanwege de weekendhuizen van veel prominente leden van de Islamitische Revolutionaire Garde? Bovendien loopt er slechts één weg tussen Absard en naastliggende plaatsen, in beide richtingen.

Levensloop

De eliminatie van Fakhrizadeh is niet alleen mysterieus maar evenzeer ontmaskerend. Daarvoor moeten we kijken naar diens levensloop. De uitgeschakelde atoomwetenschapper simpelweg aanduiden en beklagen als „een Iraanse regeringsambtenaar”, zoals de Europese buitenlandchef Josep Borrell via zijn woordvoerder deed, is „de understatement van het jaar”, kritiseert Irankenner Matthias Küntzel. De EU sprak ook nog van „een criminele daad”.

Wie was, kortom, wijlen Mohsen Fakhrizadeh precies binnen het Iraanse regime? Zeker, formeel fungeerde hij binnen het ministerie van Defensie ook als regeringsambtenaar. Veel wezenlijker is echter dat Fakhrizadeh als brigadegeneraal van de Revolutionaire Garde behoorde tot de leiders van de Iraanse elitetroepen die door de VS als terreurorganisatie worden bestempeld.

Overtreffende trap in de carrière van Fakhrizadeh is zijn rol in het Iraanse atoomwapen- en rakettenprogram. Hij gold als dé grondlegger en inspirator daarvan.

Toch relativeert insider Keyvan Shabazi deze kwalificatie behoorlijk: „Zijn enige wetenschappelijke prestatie was het feit dat Fakhrizadeh de kennis van de langeafstandsraketten importeerde uit Noord-Korea en het Libië van Muammar Gaddafi.”

Sinds 1997 leidde Fakhrizadeh het geheime Iraanse atoomwapenprogram. Onder de schuilnaam AMAD (Hoop) ontwikkelde dat tot maart 2003 de infrastructuur voor de bouw van vijf atoomwapens.

In 2003 werd AMAD ontmaskerd. Teheran beëindigde toen het program weliswaar naar buiten toe, maar splitste het op in „een open deel ofwel reguliere structuur” en een nieuwe, illegale vorm, inclusief 70 procent van alle AMAD-medewerkers. Dat alles opnieuw onder supervisie van Fakhrizadeh. Sinds 2011 draagt dit geheime program voor militaire nucleaire activiteiten de naam ”Afdeling voor Onderzoek en Technologische Innovatie”, in het Perzisch afgekort als SPND.

Spilfunctie

Intussen had ook het Internationaal Atoomagentschap (IAEA) in Wenen lucht gekregen van de spilfunctie van Fakhrizadeh in het verboden Iraanse atoomwapenprogramma. Teheran had zich immers per verdrag verplicht tot non-proliferatie van atoomwapens en had ook immer deze nucleaire activiteiten ten stelligste ontkend. In elk geval wilde het IAEA Fakhrizadeh aan de tand voelen; het vroeg sinds 2005/2006 om een persoonlijk onderhoud met hem. Tekenend genoeg heeft Iran dit redelijke verzoek altijd geweigerd.

Tussen haakjes: in 2007 dook zijn naam ook op in een resolutie van de VN-Veiligheidsraad in samenhang met de tot dan toe onbekende nucleaire researchplek in Shian Lavizan, noordoostelijk van Teheran, waar diverse gebouwen met de grond gelijkgemaakt werden en over een groot gebied de oppervlaktegrond was verwijderd.

Saillant feit: de laatste keer dat het IAEA Iran (tevergeefs) om een onderhoud met Fakhrizadeh vroeg, was in 2015, kort voor de sluiting van de nucleaire deal. Maar in Washington en Brussel gingen geen alarmbellen rinkelen, terwijl Fakhrizadeh „meer dan enig ander mens ter wereld kennis droeg van het Iraanse atoomprogramma”, luidt de overtuiging van Iranexpert Karim Sadjadpour, werkzaam in de VS. „Zijn leiding, expertise en institutioneel geheugen te moeten missen, is ongetwijfeld een zware slag voor de Islamitische Republiek.”

Met dank aan Israël

Het nucleaire traject dat Iran onder supervisie van Fakhrizadeh in de afgelopen decennia aflegde, ontmaskert enerzijds de valse claim van de Islamitische Republiek dat ze níet naar atomaire wapenmacht streeft. Anderzijds de voosheid van de door de EU en Amerikaanse Democraten zo indolent en intens gekoesterde nucleaire deal van 2015, die Iran van exact dit atomaire pad moest afhouden.

Brussel blijft echter het appeasementmasker versus het ayatollahregime dolgraag dragen, in de vurige hoop dat de VS onder Biden zich weer bij de nucleaire deal zullen aansluiten. Over een bankroet Iranbeleid van de EU gesproken, waarvoor Nederland mede tekent. Dat leert de mysterieuze en ontmaskerende dood van de ”vader van de Iraanse atoombom” klip en klaar. Het wordt hoog tijd voor een serieus publiek Irandebat aan beide zijden van de Atlantische Oceaan.

En passant mag Europa Israël wel op de blote knieën danken voor de opgetreden vertragingen in de Iraanse atomaire aspiraties, oordeelt Keyvan Shahbazi. Daardoor vallen zijn steden nog niet onder sjiitisch nucleair rakettenbereik.

De auteur was voorheen EP-rapporteur relaties EU-Iran.