Het is de nacht van 1 naar 2 januari 2019. In stormachtig weer verliest het bijna 400 meter lange vrachtschip MSC Zoe ten noorden van de Waddeneilanden 345 containers. De meeste slaan open en de inhoud komt in zee terecht. In de maanden erna spoelen op de Nederlandse kust allerlei spullen aan. Ondanks een intensieve opruimingsoperatie vinden vissers nog steeds rommel in hun netten.

Op 1 februari 2020 verliest de OOCL Rauma, in hetzelfde gebied zeven containers. Dit is een zogeheten Feeder, een type containerschip van ruim 160 meter lengte.

Berucht

De zee ten noorden van de Waddeneilanden is berucht bij de scheepvaart. In de loop der eeuwen zijn er talloze schepen vergaan. Tegelijk is het een kwetsbaar milieugebied. Daarom heeft de Internationale Maritieme Organisatie (IMO) –een onderdeel van de Verenigde Naties– het gebied bestempeld tot zogeheten particularly sensitive sea area.

Vrachtschepen die langs Nederland varen kunnen kiezen uit twee routes: een zuidelijke, vrij dicht langs de eilanden, of een noordelijke route. Beide zijn onderdeel van het verkeersscheidingsstelsel, een knooppunt van snelwegen voor de scheepvaart.

De MSC Zoe was op weg naar Bremerhaven. Het schip koos de zuidelijke route, omdat die korter was. Tijdens de noordwesterstorm in die nacht geselden golven tot 6,5 meter hoogte het hevig slingerende schip. Hoewel de containers volgens de regels waren gesjord (vastgezet), spoelden er honderden overboord.

In juni concludeerde de Onderzoeksraad voor Veiligheid mede op basis van simulaties door Marin al dat de grootste containerschepen bij een noordwesterstorm beter niet vlak langs de Waddeneilanden kunnen varen. In een vervolgonderzoek heeft het Wageningse instituut ook gekeken naar twee kleinere types: de smallere en kortere (bijna 300 meter) Panamax en de Feeder. Ook die kunnen containers verliezen, maakte Marin donderdag bekend, en wel met name door zogeheten groenwater: hoge golven die tegen de op het dek gestapelde containers klappen.

Marin heeft voor verschillende golfhoogtes uitgerekend hoe groot de kans op containerverlies is bij de drie types schepen. Er zijn tabellen opgesteld die de Kustwacht kan gebruiken om schepen adviezen te geven.

Vrijblijvend

Dat klinkt vrijblijvend, erkent projectleider Bastien Abeil van Marin. „Maar Nederland kan containerschepen niet verbieden om onder bepaalde omstandigheden de zuidelijke route te volgen. Het verkeersscheidingsstelsel valt buiten de territoriale wateren. Het is vastgesteld door de IMO, die deze bevoegdheid heeft op basis van internationale verdragen.”

Dat betekent dat een ramp als met de MSC Zoe zich zomaar opnieuw kan voordoen. Abeil: „Nederland is wel in overleg met de buurlanden. Mogelijk stappen ze samen naar de IMO om te kijken of de richtlijnen kunnen worden aangepast.”

Marin legde donderdag ook de vinger bij de ontwerpeisen voor grote containerschepen en hun lading. Die zouden niet precies helder zijn. Abeil: „Daar zien we een rol voor classificatiebureaus. Die stellen regels vast voor de bouw van schepen en het stuwingsplan (wijze van beladen, TR). Alleen met de goedkeuring van zo’n classificatiebureau mag een schip de zee op.”