De zorgkosten dreigen de pan uit te rijzen, waarschuwden het Zorginstituut en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) deze week. Ziekenhuizen moeten volgens de twee veel meer werk maken van het schrappen van ingrepen die volgens onderzoek weinig of geen gezondheidswinst opleveren. Ook de aloude discussie over het bekostigingssysteem werd weer aangeroerd. Is het nog houdbaar om artsen te belonen per verrichting, zoals al sinds 2007 gebeurt? Ook in de wijkverpleging speelt die vraag.

Grote problemen zijn er ook in de jeugdzorg, sinds het vorige kabinet de verantwoordelijkheid daarvoor neerlegde bij gemeenten. Enerzijds bezwijken die onder de lastig te beheersen kosten, tegelijkertijd zijn er met name in de gespecialiseerde instellingen voor jeugd-ggz wachtlijsten.

Bij zijn aantreden, in oktober 2017, predikte De Jonge in de eerste plaats rust. Onder geen beding wilde hij opnieuw systemen en stelsels overhoop halen: hij zag meer in actieprogramma’s en bestuurlijk overleg. Naarmate hij zich meer ging profileren als CDA-partijleider leek hij daar toch van terug te komen. Sinds het voorjaar van 2019 liet hij in meerdere interviews optekenen dat in elk geval de marktwerking in de zorg moest worden ingeperkt.

Wat hij daarmee bedoelde, vroeg de Kamer donderdag.

Tijdens de vorige begrotingsbehandeling, in 2019, zegde De Jonge de Kamer een contourennota toe. Met die foeilelijke, Haagse term bedoelde hij: een verkennende probleemanalyse. Dat zou de Kamer rond de zomer van 2020 ontvangen, zodat het centraal kon staan in De Jonges laatste begrotingsdebat, maar door de coronacrisis is het discussiestuk waarschijnlijk pas kort voor de verkiezingen gereed.

In de wijkverpleging liet De Jonge de zorgverzekeraars hun inkoopvoorwaarden aanscherpen. Bij de contractering moeten die strengere eisen stellen aan zorgaanbieders. Hebben die onderling afgesproken wie van hen het aanspreekpunt is voor gemeenten, huisartsen en ziekenhuizen? Wie van hen namens alle aanbieders in de regio de avond-, nacht- en weekenddiensten coördineert? Hij dreigde even om bij wet te gaan ingrijpen in de tarieven van zzp’ers die geen productieafspraken met zorgverzekeraars maken, maar kwam daar later toch weer van terug. Chaotisch en warrig, vond de oppositie, maar ook vanuit de coalitie was er donderdag kritiek.

CU-Kamerlid Dik-Faber wees op het dreigende tekort aan geschikte woonruimte voor ouderen. De verzorgingshuizen zijn weggesaneerd en daar moeten alternatieven voor in de plaats komen. De Jonge werkt aan het afsluiten van een woonzorgakkoord met gemeentes, woningcorporaties en projectontwikkelaars, maar vanaf wanneer kan er gebouwd gaan worden, was haar vraag?

D66-woordvoerster Bergkamp vond De Jonges statement ”minder markt- en meer samenwerking” te weinig richtinggevend. „Dat is net zo vrijblijvend als een beter milieu of meer vrede”, smaalde ze.

Klopt het dan dat De Jonge en het kabinet mede door corona over de toekomst van de zorg weinig knopen hebben doorgehakt? Ja, maar behalve SP en GroenLinks, die volop willen inzetten op een stelselherziening, houden ook de middenpartijen –VVD, CDA én D66– de kaarten tegen de borst.

Ze hebben gelijk: de zorg zal het nieuwe kabinet voor forse uitdagingen plaatsen. Maar ook zij schuiven de hete aardappel liever door naar de formatietafel, tot na de verkiezingen dus.