Met de Europese richtlijn voor groepsvorderingen kunnen bijvoorbeeld consumentenorganisaties groepen vertegenwoordigen, een rechtszaak aanspannen en schadevergoeding eisen als regels zijn overtreden op het gebied van bijvoorbeeld gegevensbescherming, reizen en toerisme, financiële diensten, energie en telecommunicatie.

Om grensoverschrijdende vorderingen voor de rechtbank te kunnen brengen, worden er strenge eisen gesteld aan de belangenorganisaties die namens gedupeerden optreden. Ook mogen nationale rechters buitenlandse claims toetsen op ontvankelijkheid en geldt het principe dat de verliezer betaalt.

Europarlementariër Liesje Schreinemacher (VVD), onderhandelaar over de wetgeving: „Nu we steeds meer online en over de grens kopen, is het belangrijk voor consumenten dat zij overal in Europa hun recht kunnen halen en dat ze er bovendien niet alleen voor staan wanneer hun rechten geschonden worden. Tegelijkertijd brengen deze regels meer rechtszekerheid voor onze bedrijven en voorkomen ze oneerlijke concurrentie door scheve verhoudingen in het naleven van consumentenregels recht te trekken. Een win-win dus.”

De richtlijn treedt over enkele weken in werking, waarna de lidstaten de nieuwe regels binnen twee jaar moeten omzetten in nationaal recht. In Nederland is op 1 januari 2020 al de Wet afwikkeling massaschade in collectieve actie (WAMCA) in werking getreden waarmee belangenorganisaties collectief een schadevergoeding kunnen eisen.

De behoefte aan Europese collectieve acties werd aangewakkerd door het dieselschandaal, nadat in 2015 was gebleken dat Volkswagen met ‘sjoemelsoftware’ de stikstofuitstoot lager had voorgespiegeld dan die in werkelijkheid was. Daardoor werden miljoenen bezitters van ‘sjoemeldiesels’ in verschillende EU-landen gedupeerd.