Het coronavirus is een door het Westen gefabriceerd „biologisch wapen.” De coronacrisis is een plan van de wereldelite om de macht van de staat te vergroten. En het virus is gevaarlijker voor mensen die wonen in de buurt van 5G-masten. Het is een kleine greep uit de valse berichten die de Russische staatsmedia en pro-Russische kanalen in het Westen rondstrooit, volgens een EU-document.

Het document komt van de buitenlanddienst van de EU, de Europese Dienst voor Extern Optredern (EDEO). Die stelt dat Rusland bezig is met een gerichte campagne om de publieke opinie van de Europese bevolking te beïnvloeden. Volgens de EDEO is het doel van die campagne om de impact van de coronacrisis door paniek en wantrouwen te vergroten en westerse democratieën van binnenuit te verzwakken en te ondermijnen.

Een veelgenoemd kanaal is het door de Russische staat gefinancierde RT, voorheen Russia Today. Dat spreekt de aantijgingen tegen en noemt die „paranoïde” en „ongegrond.” RT weerspreekt ook de bewering van EDEO dat het geheel afhankelijk is van de Russische overheid.

Gekleurd

Een speciaal bureau van de EDEO, de East StratCom TaskForce, verwerkt op een speciale website, EUvsDisinfo, wekelijks bijna 60 berichten. Zo probeert de EU orde te scheppen in de wirwar van berichten die afkomstig zijn van Russische staatsmedia en pro-Kremlin media. De recente publicatie waarin Rusland wordt beschuldigd van het bespreiden van nepnieuws over corona, krijgt echter ook vanuit Europa kritiek.

Stephen Hutchings en Vera Tolz, hoogleraren aan de Universiteit van Manchester (Russische Studies), stellen bijvoorbeeld dat de methoden en nauwkeurigheid van de taskforce te wensen overlaten. Ze zijn het niet eens met de conclusies van het rapport. Ze noemen het een „flagrante misvatting” dat Rusland alle media in het land controleert.

Hutchings en Tolz doen intensief onderzoek naar Russische nieuwsbronnen, in het bijzonder RT. Volgens hen zijn Russische media, zoals RT, niet per se onbetrouwbaar. Ze stellen dat de berichten meestal feitelijk juist zijn, alhoewel duidelijk politiek gekleurd. RT is openlijk nationalistisch, pro-Russisch en kritisch op de EU en democratie.

De hoogleraren plaatsen echter ook vraagtekens bij de objectiviteit van de EU-taskforce. Zo komen veel van de ruim 400 medewerkers uit Oost-Europa, waar historisch gezien een sterk anti-Russisch sentiment heerst. Bovendien is de werkgroep volgens hen te afhankelijk van de EU en de lidstaten. De strijd tegen desinformatie en nepnieuws komt zo zelf in een sfeer van censuur en overheidsbeïnvloeding.

Hun kritiek is dat de taskforce citaten geregeld uit een veel meer genuanceerde context haalt om die vervolgens te gebruiken als bewijs voor nepnieuws. „Het bronnenmateriaal van EUvsDisinfo laat niet zien dat de Russische staat zich actief tot het Westen richt met een georganiseerde campagne rondom de huidige publieke gezondheidscrisis”, stellen Hutchings en Tolz.

De taskforce dreigt volgens de wetenschappers door zijn manier van werken „zelf een bron voor desinformatie te worden en de beslissingen van de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk te beïnvloeden.”

Onafhankelijkheid

Peter Burger, docent aan de Universiteit Leiden en drijvende kracht achter het anti-nepnieuwsproject Nieuwscheckers, herkent de zorgen van Hutchings en Tolz. Hij is geen fan van de taskforce van de EDEO. „Te sterk politiek gekleurd” verklaart hij. „Ze doen veel goed werk, maar alles staat ten dienste van het imago van de EU.” Burger ziet liever dat nepnieuws door onafhankelijke wetenschappelijke onderzoekers, journalisten en factcheckers aan het licht wordt gebracht.

Volgens Burger bestaat er wel degelijk nepnieuws vanuit Rusland. Het effect op de publieke opinie in het Westen is volgens hem echter niet zo groot als soms wordt gedacht.

De Leidse onderzoeker wijst op een artikel van Gary Machado, directeur van EU DisinfoLab, een ngo die desinformatie bestudeert. Burger: „De onderzoekers van DisinfoLab twijfelen er net als ik niet aan dat Rusland met desinformatie invloed probeert uit te oefenen. Ze waarschuwen er echter voor om te snel aan te nemen dat anti-EU-desinformatie uit de Russische koker komt.”

Die vooringenomenheid kan averechts werken. Het document van EDEO geeft Moskou een handvat om de EU van leugens en russofobie te beschuldigen en zichzelf in een slachtofferrol te plaatsen.

Charmeoffensief vanuit Moskou

RT (voorheen Russia Today), opgericht in 2005, is een door het Kremlin gefinancierd internationaal tv-netwerk in zowel het Russisch als Engels, Spaans, Frans, Duits en Arabisch. RT is opgericht om het imago van Rusland op te krikken. Volgens directrice Margarita Simonjan bestaat er geen objectiviteit: alleen het benaderen van de waarheid van zoveel mogelijk kanten.