De Maldivische regering is er trots op: 100 procent van de bevolking is moslim. Het percentage is goed te verklaren aangezien de overheid burgers die afstand willen nemen van de islam bedreigt met het afnemen van hun Maldivische –en vaak enige– nationaliteit. Maldiviërs zijn moslims, is de gedachte. Toch geldt dat niet voor iedereen, want er bevinden zich ook enkele christenen in het land, blijkt uit documenten van Open Doors.

Weinig is bekend over het christendom op de Malediven. Wel staat vast dat Bijbels zijn verboden op de archipel van zo’n 1200 eilanden in Zuid-Azië. Ook toeristen mogen geen „materiaal in strijd met de islam” het land mee in nemen. Open Doors meldt dat een „normaal kerkelijk leven” er niet mogelijk is en dat de „enkele verborgen christenen vaak worstelen met drugsverslaving en andere sociale problemen, die veelvoorkomend zijn in de Maldivische samenleving.”

Ahmed Shaheed, rapporteur godsdienstvrijheid van de Verenigde Naties, kent geen christenen op de Malediven. „Sommige organisaties, zoals Open Doors, stellen dat er christelijke Maldiviërs zijn, maar dat heb ik niet kunnen verifiëren, waarschijnlijk omdat zij hun geloof uit angst niet openlijk belijden.” Shaheed (1964) is geboren en getogen op de Malediven en was er minister van Buitenlandse Zaken van 2005 tot 2010. Hij verliet het land in 2011, tijdens een periode van politieke onrust. Sindsdien werkt hij onder andere voor de VN en zet hij zich in voor godsdienstvrijheid wereldwijd.

Wat zijn de afgelopen jaren de ontwikkelingen op het gebied van godsdienstvrijheid op de Malediven?

Shaheed: „Lang was religie geen publieke discussie op de Malediven. In de jaren 70 maakten mensen zich echt niet druk over het geloof of religieuze identiteit. Dat is echter veranderd rond de oorlog in Afghanistan, begin deze eeuw. Sindsdien wordt de islam meer en meer gepolitiseerd.

Ook de tolerantie van andere religies begon toen af te nemen. Een Britse marinebasis op de Malediven had in de jaren 70 nog een kapelletje. Niemand had daar problemen mee. Maar als Maldiviërs zoiets vandaag de dag zouden ontdekken, zou er enorme publieke verontwaardiging ontstaan.”

Hoe verschilt de visie op vrijheid van religie tussen de oudere en jongere generatie?

Shaheed: „Mensen van mijn generatie zijn waarschijnlijk toleranter tegenover andere geloven dan dat de jongere generatie is. De mensen tussen de 25 en 45 jaar zijn behoorlijk intolerant. Dit is natuurlijk een generalisatie, maar de meeste strengere moslims zijn wel van die leeftijd. Dat komt mede vanwege het geld dat salafisten in de regio pompen en de invloed dat dit heeft op het onderwijs dat de jongere generatie krijgt. Je ziet ook dat de jongeren die westers onderwijs volgen, andere religies meer tolereren.”

Migranten op de eilandengroep beweren dat er twee ”levels” van vrijheden gelden. Zij stellen dat publiekelijk alles wordt afgemeten aan één religie: de islam. Maar zij zijn ook van mening dat buiten de publieke schijnwerpers er veel vrijheid wordt ervaren om bijvoorbeeld drugs te gebruiken, iets wat officieel op de Malediven is verboden.

Hoe ziet u dit?

Shaheed: „Het klopt dat er een verschil is tussen wat de wet verbiedt en wat mensen doen. In het algemeen voelen Maldiviërs zich niet onderdrukt, daardoor komen ze ook niet in actie. Ze vechten wetsvoorstellen niet aan, omdat ze tot nu toe geen beperkingen voelen in hun privéleven.”

Voor iedereen die de Malediven bezoekt, wordt overduidelijk dat er een groot contrast is tussen de islamitische wetten op eilanden van lokale bewoners en de ondermijning van die regels op toeristeneilanden. Reizigers mogen op ‘hun’ eilanden bijvoorbeeld wel alcohol drinken, in bikini’s lopen en soms zelfs varkensvlees eten.

Waarom wordt dat verschil gehandhaafd?

Shaheed: „Het land profiteert van de toerisme-industrie, maar wil wel de sociale impact minimaliseren. Ze verzetten zich tegen een culturele ‘genocide’. Voorheen was het voor toeristen mogelijk om overal heen te gaan. Dat veranderde echter rond de jaren 80, toen de zorgen rondom het drugsgebruik van westerse toeristen begon toe te nemen. Sindsdien werden veel gasthuizen op de lokale eilanden gesloten.

Nu gebeurt het vaak dat toeristen naar de Malediven komen, zonder écht het land te hebben gezien. Ook is vastgelegd wat goed gedrag is wanneer toeristen wel de lokale eilanden bezoeken. Zo werd begin dit jaar een Britse vrouw in een bikini door de politie opgepakt en bedekt. Velen van de Maldiviërs denken dat zij fout bezig was. Dat in Frankrijk juist vrouwen met boerkini’s worden gearresteerd, is hun weerwoord tegen critici.”

Hoe ziet u de toekomst van godsdienstvrijheid in uw geboorteland?

Shaheed: „Allereerst, de leerstof op de scholen moet worden veranderd. Die wordt momenteel, ook de media trouwens, gekaapt door salafisten. Nu weigeren veel mensen op de Malediven om out of the box te denken en zijn bang voor mensen die dat wel doen.

Het land moet een overheid krijgen die godsdienstvrijheid durft te combineren met het behouden van een islamitische staat. Bovendien moet diversiteit en het recht op vrijheid van meningsuiting worden gepromoot. Als moslim kom ik vooral op voor godsdienstvrijheid. Dat is het enige recht waar niemand zonder kan.”