Een poster met een koe siert de uitgang van de Moskouse supermarkt Miratorg, een Russische landbouwholding met winkels in de hoofdstad en daarbuiten. De onderneming heeft haar pluimvee-, varkens- en rundvleesproductie met ruim 60 procent zien stijgen sinds 2014, het jaar dat het Westen Rusland economische sancties oplegde vanwege de annexatie van de Krim, de Russische betrokkenheid bij de oorlog in Oost-Oekraïne en MH17. Moskou reageerde met tegensancties. Dus ligt er geen vlees, zuivel, vis, fruit en groenten uit het Westen in de winkel.

Het Kremlin hamert erop importgoederen te vervangen door eigen producten. Rusland moet zelfvoorzienend worden. De landbouw- en veeteeltsector, gesteund door overheidssubsidies, vormen het vlaggenschip en daarvan profiteert Miratorg. Het bedrijf verzorgt de hele productieketen: van kalf in de wei tot verpakt als rundergehakt in de eigen winkel.

Ivan Goerjev (38) heeft net boodschappen gedaan bij Miratorg. Hij prijst de sancties. „Het is als land eenvoudig om alles uit het buitenland te kopen zoals we deden. We wilden ons altijd al ontwikkelen en gelukkig gebeurt dat dankzij de sancties. De kwaliteit bij Miratorg is erg goed.”

De landbouw moet de Russische monden voeden. Om dat doel te bereiken kocht Rusland dit jaar duizenden koeien voor de melkproductie. De graanproductie steeg vanaf 2013 in vijf jaar met 23 procent. Goerjev werkt bij een graanexporteur en profiteert ervan. Alles wat Rusland niet op de eigen markt kwijt kan, gaat naar het buitenland.

Falen

Van hogere prijzen door de tegensancties zegt Goerjev niets te merken. Maar een Russisch rapport stelt dat alleen de binnenlandse pluimvee-, varkensvlees- en tomatenindustrie erin slagen de prijs te verlagen. Andere sectoren falen hierin. Met als gevolg dat de Russische consument 43 euro per jaar meer kwijt is aan boodschappen. Dat is voor Goerjev geen probleem, maar buiten Moskou liggen de lonen beduidend lager.

Haaks op Goerjevs optimisme staat de gemoedsrust van onderneemster Svetlana Sjisjakova (44) in Coffeemania, een luxe Moskouse koffiebar waar taartjes je in felle kleuren verleidelijk aankijken. Ze mist de Nederlandse kaas in de Russische supermarkt.

De sancties en lokalizatsija, de door het Kremlin gebruikte term om alles lokaal in Rusland te produceren, achtervolgen haar bedrijf, Lighthouse Technologies dat Britse, Amerikaanse en Nederlandse industriële apparatuur verkoopt in Rusland. Russische bedrijven kloppen minder bij haar op de deur. „Ze volgen de lijn van het Kremlin om Russische producten te kopen, al zijn die kwalitatief minder goed.”

Hoe hard de sancties kunnen toeslaan, merkte ze twee jaar geleden. De Verenigde Staten hadden oligarch Oleg Deripaska en zijn staalbedrijf Roesal op de sanctielijst gezet vanwege inmenging in de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016. Gevolg, Roesal trok een opdracht aan Lighthouse Technologies terug. Het bedrijf verloor 10 procent van de jaaromzet en moest bezuinigen. Om minder kwetsbaar te zijn, breidde Sjisjakova de portfolio van haar bedrijf uit.

Vooral de Amerikaanse sancties zorgen voor onzekerheid, zegt Jeroen Ketting (48), zakenpartner van Sjisjakova en 25 jaar ondernemer in Rusland. Voor zijn Russische vrienden heeft hij Nederlandse kaas en worst in de ijskast liggen. „De EU-sancties blijven hetzelfde. Daar valt mee te werken door je zaken erop aan te passen. Maar de Amerikaanse sancties worden steeds strenger.”

Extra voorzichtig

De invloed van de sancties gaat indirect verder, zegt Ketting. Hij begeleidde bedrijven die de stap wilden maken naar Rusland. Dat gebeurt tegenwoordig een stuk minder. Ondernemingen zijn extra voorzichtig geworden uit vrees dat ze te maken krijgen met sancties. Het uitstralingseffect, noemt Ketting dat. Noodgedwongen breidde hij zijn diensten uit naar Oekraïne en geeft hij lezingen en trainingen.

Voor de Russische economie hoeven de sancties op de lange termijn niet slecht uit te pakken, meent Sjisjakova. „We hebben een technologische achterstand op het Westen. De sancties dwingen ons die achterstand goed te maken en onszelf te ontwikkelen.”