Vorige week trad staatssecretaris Snel van Financiën af omdat er, voor de zoveelste keer, ophef was over de kinderopvangtoeslag. Dat is geen incident. De laatste maanden is er continu gedoe over toeslagen. Iedereen is het erover eens: dit kan zo niet langer. Het hele stelsel van toeslagen móét aangepakt worden. Liever gisteren dan vandaag. Maar hoe gaan we dat doen?!

De politiek wilde in 2006 een systeem van toeslagen waarmee burgers snel geld op hun rekening zouden krijgen. Inmiddels leert de harde werkelijkheid dat dit systeem voor burgers niet alleen een bron van inkomsten is, maar vaak ook een bron van ellende.

Het is niet genoeg om alleen de cultuur bij de Belastingdienst op de schop te nemen. Daarmee lossen we de problemen in het toeslagenstelsel niet ineens op. De politiek moet het hele stelsel op de schop nemen, anders blijft het tobben. Regering en parlement hebben het oude stelsel zelf gewild en ingevoerd. Regering en parlement kunnen óók beslissen om dat stelsel af te schaffen en iets beters te bedenken.

Voor de goede orde: elk voorstel tot aanpassing heeft gevolgen. Niet alleen positieve, maar ook negatieve.

De huurtoeslag afschaffen en daarmee de belasting verlagen? Goed nieuws voor de belastingbetaler; slechts nieuws voor de huurder.

De zorgtoeslag niet uitkeren aan de zorgverzekerde, maar aan de zorgverzekeraar? Eindelijk wordt de zorgtoeslag dan bij iedereen echt gebruikt waar die voor bedoeld is; de uitvoeringskosten en de gevolgen voor de privacy zijn echter fors. Oplossingen zijn dan ook altijd afwegingen tussen voor- en nadelen.

Gecompliceerde klus

Laten we een paar van die toeslagen eens nader bezien: de kindregelingen.

De problemen bij de kinderopvangtoeslag (een kindregeling) laten heel duidelijk zien dat het toeslagenstelsel op zijn laatste eind loopt. Ouders die tienduizenden euro’s terug moesten betalen, omdat ze volgens de Belastingdienst te veel toeslag hadden ontvangen; helaas blijkt dat meer regel dan uitzondering. En dat is niet verwonderlijk.

Op de website van de Belastingdienst kan een proefberekening gemaakt worden om te kunnen zien op hoeveel toeslag ouders recht hebben. Dat is een enorme en gecompliceerde klus, waar je al snel uren zoet mee bent. Daar komt bij dat je ook nog eens bepaalde bedragen moet voorspellen en inschatten. Doe je dat niet goed, wat vrij normaal is bij voorspellingen, dan komt na afloop van het jaar de eindrekening. En ja, dan moet je er niet raar van opkijken als er bij een verkeerde schatting ineens een fors bedrag van (soms) honderden euro’s moet worden teruggestort.

Laten we daarom beginnen met het afschaffen van de kinderopvangtoeslag. Daar lijken de problemen het grootst te zijn. Daar liggen dus ook de beste oplossingen.

Voor 2020 levert dat zo’n 3,4 miljard euro op. Een mooi bedrag om te investeren in het kindgebonden budget en in de kinderbijslag. Door het kindgebonden budget te verhogen, kan de verdeling van het geld ongeveer evenredig over alle inkomens verdeeld blijven.

Kinderbijslag omhoog

Maar ook de kinderbijslag moet fors omhoog. Een kind kost namelijk geld. Bijvoorbeeld voor basale levensbehoeften, zoals eten, drinken en kleding. Maar denk ook aan kosten voor onderwijs of de kinderopvang. Ondersteuning voor gezinnen met kinderen door de overheid is daarom heel goed.

Door de kinderbijslag te verhogen en de kinderopvangtoeslag af te schaffen, hebben gezinnen zelf meer ruimte om de besteding van de toeslagen in te vullen. Wilt u de kinderbijslag gebruiken voor het vervoer van uw kind naar school? Prima! Wilt u met de toeslag de kinderopvanginstelling betalen? Ga uw gang! Misschien bent u wel een van de vele eenverdieners met kinderen die mantelzorg verlenen. Dan zou u de kinderbijslag zelfs kunnen zien als een soort ”zorgbeloning”.

De grote problemen in het toeslagenstelsel verdienen stevige oplossingen. Die zijn vaak niet eenvoudig. Recent onderzoek naar het toeslagenstelsel (IBO-rapport Toeslagen) maakt dat duidelijk in deze zin: „Er is in het huidige stelsel geen ideale oplossing voor de huidige problematiek.” Nogmaals: de problemen zijn het gevolg van politieke besluiten. Daarom moet diezelfde politiek de handschoen oppakken en werk maken van verbetering van het stelsel.

Kleinere kloof

Voor wat betreft de kindregelingen: genoemd voorstel levert zó veel voordelen op, dat het in ieder geval de moeite waard is om het serieus te overwegen. Het zorgt ervoor dat gezinnen met kinderen op gelijke en dus eerlijke wijze financieel ondersteund worden. Het ontlast de Belastingdienst. Het ontslaat de burgers van iedere keer weer te moeten goochelen met cijfers en bedragen. Het zorgt voor veel minder terugvorderingen van toeslagen. En het verkleint de kloof tussen een- en tweeverdieners. Om met de Belastingdienst te spreken: leuker en makkelijker kunnen we het niet maken.

Chris Stoffer is Tweede Kamerlid voor de SGP, Sander Bossenbroek werkt als financieel beleidsmedewerker bij de SGP.