Gantz liet de Israëlische president Reuven Rivlin woendagavond weten dat hij zijn opdracht om een regering te formeren na krap vier weken moest teruggeven. Eerder lukte het Likudleider en premier Benjamin Netanyahu al niet een kabinet te vormen. Kort na de bekendmaking van Gantz deed zijn politieke tegenstander Netanyahu een handreiking. Hij bood aan om de gesprekken over een eenheidsregering van hun partijen te hervatten.

De bal ligt nu bij de Knesset, iets wat nog niet eerder is voorgekomen in de Israëlische geschiedenis. Het parlement kan een formateur aanwijzen, met de steun van tenminste 61 van de 120 leden. Als de Knesset binnen drie weken niemand vindt, volgen er nieuwe verkiezingen. Dat zouden dan de derde verkiezingen binnen een jaar zijn. Israël hield dit jaar al verkiezingen op 9 april en 17 september. Als mogelijke data zijn 3 of 10 maart 2020 genoemd.

Pogingen

Politici hebben na de verkiezingen in september naar drie mogelijkheden gekeken. De eerste is een eenheidsregering van Blauw-Wit en Likud, met eventueel nog enkele partijen erbij. Deze eenheidsregering had kunnen rekenen op steun van een brede meerderheid in het parlement. Netanyahu stond er echter op dat de regering eerst door hem geleid zou worden, maar dat wilde Gantz niet. De achterban van Gantz had nu juist op hem gestemd als alternatief voor Netanyahu.

Gantz wees ook een rotatievoorstel van president Rivlin van de hand. Dat hield in dat Netanyahu eerst premier zou worden, maar zich als premier terug zou trekken zodra procureur-generaal Avichai Mandelblit formeel een aanklacht wegen corruptie tegen hem in zou dienen.

Een andere hobbel voor Gantz was dat Netanyahu’s Likud een blok vormt met de rechtse en religieuze partijen. Wie met Likud zou samenwerken, kreeg er een pakket van partijen bij.

Netanyahu heeft gekeken naar de vorming van een rechts-religieus kabinet dat steunt op 55 van de 120 Knessetleden en Gantz naar één met de steun van 54. Beiden is het echter niet gelukt andere partijen of een deel ervan over te halen zich bij de coalitie aan te sluiten of tenminste gedoogsteun te geven.

Mogelijke doorbraak

Een sleutelrol was in beide gevallen weggelegd voor de rechts-seculiere Avigdor Lieberman van Yisrael Beytenu. Hij wilde Netanyahu’s blok echter niet steunen vanwege de religieuze partijen en Gantz’ blok niet vanwege de Arabische partijen.

Politicoloog Yonathan Freeman van de Hebreewse Universiteit van Jeruzalem sluit niet uit dat er alsnog een doorbraak komt. „Twee klokken tikken in de komende drie week: een in het zuiden en een in het noorden.” Hij doelt op de spanningen in het zuiden met Gaza en in het noorden met Syrië en Iran. Op beide fronten kan zomaar de vlam in de pan slaan, wat de partijen onder druk kan zetten om snel tot een akkoord te komen.

Freeman houdt het ook voor mogelijk dat in de komende weken Knessetleden uit hun partij zullen weglopen om zich aan te sluiten bij de tegenpartij. Dat is met name het geval bij leden die vrezen dat ze na de derde verkiezingsronde niet opnieuw in het parlement terecht zullen komen en dus niets te verliezen hebben.