Kamerleden bezinnen zich op thema integriteit
FVD-voorman Baudet die met een privévliegtuig van een vriend naar Ibiza vliegt. Oud-D66-fractievoorzitter Pechtold die een appartement cadeau krijgt van een bevriende relatie. Kan dat? Mag dat? Is dat corrupt?
Kamerleden zijn kwetsbaar voor het verwijt dat ze niet integer handelen. Daarom moeten ze in het geschenkenregister melding maken van giften van vijftig euro en hoger zodat iedereen kan zien wie wat krijgt toegeschoven. Maar als politici de gift als een privézaak bestempelen, dan heeft iedereen het nakijken. Dat was het geval bij Baudet en Pechtold.
De Tweede Kamer zoekt naar nieuwe regels voor integriteit in het openbaar bestuur en hield daarom woensdag een hoorzitting met deskundigen. Die kwamen met een aantal concrete suggesties. Leo Huberts, een deskundig hoogleraar op het gebied van integriteit aan de VU te Amsterdam, deed de Kamerleden het idee aan de hand om werk te maken van een gedragscode en dan zelf het goede voorbeeld te geven door deze strikt na te leven.
Onderzoeksjournalist Bart de Koning, die elk jaar samen met Huberts een integriteitsmonitor opstelt, vindt dat er best meer morele druk uitgeoefend mag worden op Tweede Kamerleden die lak hebben aan het geschenkenregister.
Serv Wiemers, directeur van Transparancy International, ziet in andere landen onafhankelijke toezichthouders voor integriteit van politici. Dat zou volgens hem in Nederland ook zinvol zijn.
Volgens Jeanine Kooistra, directeur van het bureau Integriteit Amsterdam, gaat vooral om de houding van hoogste politici en ambtenaren: „De vis begint te rotten bij de kop.” Het publiekelijk aan de schandpaal nagelen, heeft volgens haar slechts een beperkt effect: „Mensen leren niet vanzelf.”
Een van de deskundigen die tijdens de hoorzitting het woord voerde, ging wel een stap verder. Dat was oud-ChristenUnie-Tweede Kamerlid en -senator Kars Veling. Hij kreeg de uitnodiging in zijn hoedanigheid als voorzitter van de adviescommissie financiering politieke partijen. Veling benadrukte dat integriteit een democratische deugd is die iedere politicus moet bezitten. „Als die deugd ontbreekt, maakt zich hebzucht meester van de mens.”
Volgens Veling is burgerschap ook voor politici onontbeerlijk: „Dat betekent dat je het publiek belang in beeld hebt en voorrang geeft boven het eigen belang.”
Het onderwijs speelt daarin volgens Veling, die zelf ook schooldirecteur was, een belangrijke rol. Hij noemde een voorbeeld van een Italiaanse rechter die maffiabazen moest veroordelen. „Hij stelde dat we het geding om de rechtsstaat niet gaan winnen in de rechtszaal. Daarom gaf hij zijn baan op en ging het onderwijs in.”
