Generaal Francisco Franco werd na 44 jaar uit zijn mausoleum in de Vallei der Gevallenen gehaald en herbegraven in het pantheon van zijn familie op het kerkhof in het Madrileense district El Pardo. Daarmee loste de regering van sociaaldemocraat Pedro Sánchez op de valreep een belofte in.

Maar de manier en het moment waarop dit gebeurde –bij de start van de campagne voor de verkiezingen van 10 november– lokte veel kritiek uit.

Bij zijn aantreden in juni vorig jaar had Sánchez het aangekondigd: wij zullen Franco uit zijn praalgraf in de Vallei der Gevallenen halen. Donderdag was het dan zo ver.

Op een verkiezingsbijeenkomst in Guadalajara sloeg Sánchez er meteen munt uit. „Een triomf voor de Spaanse democratie”, noemde Sánchez de verhuizing van de mummie van Franco. Critici wezen erop dat zijn sociaaldemocratische partij sinds de dood van de dictator 22 jaar aan de macht is geweest. Die triomf voor de democratie komt in hun ogen een beetje laat.

Mediacircus

Ook was er stevige kritiek op het „mediacircus” dat de regering had georganiseerd rond de gebeurtenis. Vijfhonderd journalisten hadden zich verzameld voor de poorten van de Vallei der Gevallenen en de begraafplaats van El Pardo, de staatstelevisie zorgde voor het officiële beeldverslag.

Daarop was te zien hoe de kist van de dictator op de schouders van zijn familie werd gedragen. Bedekt met een bloemenkrans in de kleuren van de Spaanse vlag, en in aanwezigheid van minister Dolores Delgado van Justitie. Geen staatsbegrafenis, maar het kwam er aardig bij in de buurt.

Voor de herbegrafenis in El Pardo zou de toegang beperkt zijn tot de naaste familie. Maar Antonio Tejero, de man van de militaire staatsgreeppoging uit 1981, mocht onder luid applaus van een klein maar luidruchtig groepje Franco-fans toch naar binnen.

Viva Franco

Omstanders zwaaiden met fascistische vlaggen en brachten de Hitlergroet uit. „Viva Franco!”, klonk het. Alle Spaanse tv-stations zonden het live uit.

„Het probleem is niet de opgraving”, zei Gabriel Rufián van de Catalaanse partij ERC. „Het probleem is dat op Franco gestemd wordt.” Rufián verwees naar de opmars van de ultrarechtse partij Vox. Volgens een recente peiling is Vox inmiddels uitgegroeid van de vijfde tot de derde partij van Spanje.