Internationale situatie niet direct vol risico, maar wel erg ingewikkeld
Niemand verlangt terug naar de tijd van de Koude Oorlog toen het communistische Oostblok tegenover het ‘vrije’ Westen stond. Er waren momenten dat de situatie zo angstig was, dat de wereld de adem inhield. Men behoeft alleen maar terug te denken aan de Berlijnse crises van 1948 met de luchtbrug en van 1961 toen dwars door de stad een muur werd gebouwd. Absoluut dieptepunt was de Cuba-crisis van 1963. Wat was het spannend.
En toch… Toch was die periode ook eenvoudig. De internationale situatie was betrekkelijk overzichtelijk. Twee machtsblokken stonden tegenover elkaar en hielden met hun wapensystemen elkaar in evenwicht. Natuurlijk was er het gevaar dat een van beide machten op een onbewaakt ogenblik per ongeluk op de knop zou drukken waardoor een dodelijk projectiel het luchtruim koos om de andere een vernietigende klap uit te delen. Toch geloofde bijna niemand dat dit echt zou gebeuren. En als het wel het geval was, dan waren er nog de afweersystemen. Waarbij de westerlingen zich veilig waanden bij de technologische voorsprong van Amerika. De wereld was complex, maar tegelijk overzichtelijk.
Dat is anno 2019 wel anders. De machtsverhoudingen zijn onduidelijk. Anders dan veertig jaar geleden is China nu echt een belangrijke speler op het internationale toneel. Ook zijn er meer landen dan rond 1980 die over kernwapens beschikken. Het moslimextremisme houdt veel landen in een angstwekkende greep. De spanningen in het Midden-Oosten zijn nog steeds groot. Amerika neigt er meer en meer toe om de taak politieman van de wereld te zijn neer te leggen. Tegelijk stellen de technologische ontwikkelingen landen in staat om nog geavanceerder wapensystemen te gaan gebruiken.
In die situatie is het zeker niet zonder risico dat vrijdag het kernwapenverdrag tussen Rusland en Amerika is afgelopen en er –voorlopig– geen nieuw verdrag komt. Dat geeft mogendheden de kans om aan een nieuwe wapenwedloop te beginnen.
Dat is ook een reëel gevaar. Rusland heeft nu al SSC-8 raketten die in enkele minuten doelen in West-Europa kunnen treffen. Amerika is van plan een nieuw wapensysteem te testen waarmee het Rusland kan bereiken. Dergelijke berichten wijzen op oplopende spanningen.
Tegelijk moet men bedenken dat zowel Moskou als Washington, vooralsnog de koplopers op het gebied van wapeninnovatie, beseffen dat het gebruik van kernwapens desastreus zal zijn – niet alleen voor de tegenstander maar ook voor degene die aanvalt. Zolang er nog enig verstand in het Kremlin en in het Witte Huis aanwezig is, mag verwacht worden dat men zich niet aan een nucleaire strijd waagt. Maar er blijft een risico.
Vandaar de oproep aan Rusland en Amerika om toch weer aan tafel te gaan. Dat is ook nodig. Een wapenakkoord is geen garantie voor vrede, maar wel een rem om een oorlog te beginnen.
