Twaalf medewerkers van een ziekenhuis in Molfetta in Zuid-Italië werden afgelopen maandag van hun bed gelicht. Achttien anderen zijn in staat van beschuldiging gesteld. Allen worden ervan beticht de afgelopen twee jaar systematisch de prikklok te hebben gemanipuleerd. Ze registreerden hun toegangsbadge bij het apparaat en verlieten vervolgens weer het gebouw. Op beelden van de Guardia di Finanza (financiële politie), die er de afgelopen jaren onderzoek naar deed, is onder andere te zien hoe een aantal medewerkers zich elektronisch laat registreren om vervolgens de auto te nemen en naar een bar te gaan. Onder de gearresteerden zijn vijf artsen, een afdelingshoofd en (nota bene) twee personeelsleden van de afdeling ‘verzuimregistratie’, gangbare functionarissen in het Italiaanse Openbaar Bestuur. De onderzoeksrechter spreekt van „frauduleuze solidariteit”, omdat de collega’s elkaar onderling dekten.

Het ‘absenteïsme’, zoals onrechtmatig verzuim wordt genoemd, is een wijdverbreide praktijk. Confindustria, de grootste werkgeversorganisatie van Italië, schat dat de praktijk jaarlijks zeven miljard euro kost. Twee jaar geleden werden bijna honderd mensen in een ziekenhuis in Napels beschuldigd stelselmatig niet op het werk te zijn gekomen. Ze meldden zich bij de prikklok aan en gingen vervolgens ander werk doen. Zo werkte iemand ‘in de baas zijn tijd’ als kok in een bekend restaurant, een ander verkocht gekloonde modems voor gratis betaaltelevisie. Sommigen logden zich in het computersysteem van het ziekenhuis in, annuleerden hun uren van afwezigheid en voegden extra overuren toe. Het beroemdste verzuimgeval van de laatste jaren is een 54-jarige agent van de gemeentepolitie in Sanremo, die vlakbij het politiekantoor woont. Beelden van de financiële politie laten zien hoe hij zich met zijn magneetkaart bij de prikklok aanmeldt om vervolgens rechtsomkeer te maken. Het bijzondere van dit geval? De man was alleen gekleed in zijn ondergoed.

Italië beschikt niet over erg veel ambtenaren. Met 3,2 miljoen medewerkers staat Italië in de middenmoot van de OESO-landen. Zo werken in Duitsland en het Verenigd Koninkrijk meer mensen voor de overheid. Maar het serviceniveau in die landen is wel hoger. Twee derde van de Italianen is ontevreden over de dienstverlening. Uiteraard helpt het wijdverspreide absenteïsme niet om die ontevredenheid onder burgers te verminderen.

De regering nam maandag een pakket maatregelen aan die moet leiden tot een efficiënter Openbaar Bestuur. Als eerste voorziet de wet in de oprichting van de zogenaamde ”Kerngroep Concreetheid”, die de efficiëntie van het Openbaar Bestuur moet nagaan, problemen identificeert en verbeteringen voorstelt. Ondanks de naam komt deze stap niet erg concreet over.

Een stuk duidelijker is de maatregel die voorziet in betere verzuimcontrole. In de toekomst geen prikklokken meer, maar controle door vingerafdruk en gezichtsherkenning. Ook worden standaard camera’s gezet bij de ingang van het werk. De ambtenaren moeten dan hun ware gelaat tonen. „Het tijdperk van bedrog is voorbij”, zei Giulia Bongiorno, minister van Openbaar Bestuur, triomfantelijk bij de presentatie van de plannen. Wel moeten de nieuwe maatregelen nog het groene licht krijgen van de Raad van State en de autoriteit die waakt over privacy.