Het was een in alle haast georganiseerde spoedzitting, donderdag in Mekka. De Saudische koning Salman had daar, in het hart van de islamitische wereld, andere staatshoofden uitgenodigd om de „naakte agressie” van Iran in harde woorden te veroordelen.

Tot verrassing van vriend en vijand was onder de uitgenodigde staatshoofden zelfs de emir van Qatar, het schiereiland aan de oostkust van Saudi-Arabië dat sinds twee jaar in hevige onmin leeft met het Saudische bewind. Volgens Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten steunt Qatar terroristen, onder meer door het op te nemen voor de Moslimbroederschap. En wat zo mogelijk nog erger is: Qatar zou met Iran heulen, dé aartsvijand van het Saudische regime.

Als gevolg daarvan is Qatar al sinds juni 2017 totaal geïsoleerd van zijn buren. Die boycotten het emiraat totdat het zijn leven betert. Land-, zee- en luchtgrenzen zitten sindsdien op slot.

Kemphanen

Emir Tamim bin Hamad al-Thani van Qatar liet het uiteindelijk afweten in Mekka, maar hij stuurde wel zijn premier en familielid Abdullah bin Nasser al-Thani. Videobeelden tonen hoe hij de Saudische koning de hand schudt – de hoogste ontmoeting tussen beide kemphanen in twee jaar tijd.

Het hoort zelfs tot de mogelijkheden dat Saudi-Arabië aan de emir van Qatar vraagt om te bemiddelen met Iran. Feitelijk doet Qatar dat al: de minister van Buitenlandse Zaken van het emiraat heeft afgelopen dagen Teheran bezocht en daar gesproken met zijn Iraanse evenknie.

Zelf kan de Saudische koning dat soort bemiddelingen onmogelijk doen: de deuren tussen zijn koninkrijk en Iran zitten potdicht. Koning Salman gooide donderdag in Mekka zelfs nog wat extra olie op het vuur door Iran verantwoordelijk te houden voor recente aanvallen op olie-installaties in de Golf. Ook zei hij dat de internationale gemeenschap „alle middelen” moet gebruiken om Iran ervan te weerhouden zich nog langer met de zaken van andere landen te bemoeien.

Deze woorden, samen met het feit dat zelfs de regering van Qatar welkom is in Mekka, maken ondubbelzinnig duidelijk dat de Saudische koning zich grote zorgen maakt over de gang van zaken. Hem is er alles aan gelegen om de gelederen te sluiten zodat de Golfstaten zich, samen met andere islamitische landen, als één front tegen Iran kunnen keren.

Partij kiezen

De ogenschijnlijke Arabische eenheid van dit moment kan op grote instemming van de Verenigde Staten rekenen. De VS hebben een belangrijke militaire basis in Qatar én ze hebben grote belangen in Saudi-Arabië en de Emiraten. De onderlinge spanningen tussen die landen verhoogden de druk op de VS om partij te kiezen, wat president Trump pertinent niet wilde.

Bolton

Sowieso staan de VS in nauw contact met Saudi-Arabië en de Emiraten over de verdere uitkomsten van de Arabische top in Mekka, die drie dagen duurt. Eerder deze week bracht de Amerikaanse nationale veiligheidsadviseur John Bolton al een bezoek aan de Emiraten om de kwestie met Iran te bespreken.

Bolton had al vóór de Saudische koning gezegd dat Iran achter de aanvallen op olietankers voor de Emiraatse kust zit. Donderdag voegde de veiligheidsadviseur, die intussen in Londen op bezoek is, daaraan toe dat hij hier volgende week bewijs voor zal leveren. Iran ontkent alle betrokkenheid.